موزه ارتباطات تهران (موزه پست و تلگراف) 

موزه ارتباطات تهران

در این مطلب از مجله گردشگری تاپ تراول شما را با موزه ارتباطات تهران (موزه پست و تلگراف) آشنا خواهیم کرد. در ادامه همراه ما باشید.

موزه پست و تلگراف (Post and Communications Museum) یکی از ساختمان های قدیمی شهر تهران به شمار می رود و زمان ساخت آن به سال های ابتدایی قرن چهاردهم شمسی بر میگردد. این موزه در یکی از قدیمی ترین و شکیل ترین عمارت های دولتی تاسیس شده که از دو طبقه بنا متشکل از سالن ها و غرفه های متعدد تشکیل شده و مکانی مناسب جهت بازدید مشتاقان دیدار آثار تاریخی و کهن است.

در مجموعه احیا شده موزه پست نمونه هایی از قدیمی ترین نوشت افزارها و ارسال مرسولات پستی و چاپاری تلفن های اولیه (مشهور به هندلی با مراکزی 20 و 30 شماره ای) تلگرام های مورس تمبرها و ابزارهای دیگه ارتباطات و مخابرات از کبوتر نامه بر تا ماهواره به نمایش گذاشته شده است. آثار و اشیای قدیمی مربوط به مبادلات پستی شامل انواع وسایل توزین، صندوق امانات، مهرها، صندوق های پستی، تمبرها، وسایل تحریر سنتی، اسناد و مدارک پستی قدیم و … است.

تاریخچه موزه ارتباطات (پست و تلگراف)‏

اولین بار در سال ۱۳۱۱ و براساس شیوه طراحی موزه های اختصاصی اروپا، موزه پست و تلگراف تأسیس گردید. ‏محل این موزه در بخشی از وزارتخانه پست و تلگراف یا تلگراف خانه، بخش جنوبی میدان توپخانه، مقابل کاخ ‏شهرداری بود. این موزه در سال ۱۳۴۹ تخریب گردید و بنای فعلی را براساس معماری داخلی ساخته اند.‏ اما همین ساختمانی که مشاهده می کنید اولین بار در سال ۱۳۰۷ بنا نهادند. مؤسسین آن صوراسرافیل و نظام ‏الدین حکمت از وزرای پست و تلگراف بودند. بودجه ساخت این بنای ۱۵ هزار متر مربعی در آن سال ها حدود ‏‏۵۰۰ هزار تومان بود.‏

این موزه تا سال ۱۳۴۹ فعال بود اما پس از آن با یک دوره رکود و عدم فعالیت به مدت ۲۰ سال مواجه گردید. ‏سرانجام در سال ۱۳۶۹، بعد از اینکه بخش گمرکات امانات پستی را در بخش غربی اداره پست سابق بازسازی ‏کردند، موزه پست و تلگراف تهران هم فعالیت خود را از سر گرفت. ‏

در سال ۱۳۷۴ سازمان امور اداری و استخدامی کشور رأی مثبت خود را نسبت به تغییر نام موزه پست به موزه ‏پست و تلگراف تهران اعلام کرد. در سال ۱۳۷۸ نام آن را موزه پست و مخابرات گذاشتند و نهایتا در سال ۱۳۹۳ ‏به موزه ارتباطات تغییر نام داد.‏ مالک فعلی موزه ارتباطات تهران، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور است.

معماری ساختمان

مهندس نیکلای مارکوف معمار ساختمان اداره پست تهران ، این سبک خاص معماری را در نهایت ظرافت هم در این بنا و هم در دیگر بناها پیاده کرده است. سبک وی در معماری هم مدرن ، التقاطی، ایرانی و همچنین غربی است . شایان ذکر است که طراح و شروع کننده عمارت پست مارکوف و تمام کننده آن مهندس مظلومیان از مهندسان شهرداری تهران بوده است .

از ویژگی های سبک معماری رضاخانی (پهلوی اول) ترکیب سبک های معماری دوران های مختلف تاریخی ایرانی و غربی با هم و شکل گیری سبکی خاص با عملکرد امروز خود است که در بنای پست، این ترکیب به صورت تزیینی در ستون و سرستون های متصل به بدنه و طاق نماهای آجری دور تا دور صحن مرکزی در طبقه بالا مشهود است.

سبک معماری و پلان ساختمان به گونه ای است که یادآور کاروان سراهای چهار ایوانی است به خصوص به خاطر وجود شاه نشین در بنا، کاروان سرا گونه ساخته شدن بنا تأیید می شود. شاه نشین طبقه اول رو به روی طاق نمایی به عرض چهارونیم متر که اتاق روابط عمومی است و دیگری رو به روی طاق نمایی با عرض پنج متر در طبقه دوم که اتاق کنفرانس است قرار دارد. در هر دو مورد پنجره ها عریض تر از سایر اتاق ها و غرفه های موزه است.

در ترکیب معماری بنا، هم سبک معماری دوره هخامنشیان قابل تشخیص است و هم سبک معماری دوره اسلامی. مورد اول در ستون نماهای چهارگوش بیرونی بنا در ضلع جنوبی ساختمان که به صورت خوابیده و چسبیده به پیکره بناست و پایه ستون و سرستون دو گاو پشت به هم به صورتی نمادین یادآور ستون و سرستون های تخت جمشید است و سبک دوران اسلامی در طاق نماهای گنبدی شکل آجری دور تا دور حیاط مرکزی در طبقه دوم قابل بررسی است و با سبک معماری صفویان هم خوانی و قرابت دارد.

بخش‌های مختلف موزه 

غرفه وزرا: غرفه وزرا یا به عبارتی اتاق نمایش عکس‌های وزرای ارتباطات، در طبقه اول موزه قرار دارد. در این غرفه تصاویری از وزرای ارتباطات قرار گرفته است. این تصاویر شامل عکس علی قلی خان مخبر الدوله، اولین وزیر تلگراف تا عکس محمد جواد آذری جهرمی، وزیر وقت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌شود.

سالن لمینیت تمبر: در این سالن لیمینت‌های تمبرهای رونمایی شده، قرار دارد. رونمایی تمبرها با حضور مسئولین مربوطه صورت گرفته و پس از نوشتن متنی به‌عنوان یادگاری، لیمینت شده و در معرض دید بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد.

سالن رادیو موزه ارتباطات : قدمت رادیو در ایران به سال ۱۳۰۳ برمی‌گردد، یعنی ۲۰ سال پس از راه‌اندازی رادیو در غرب. در این سالن انواع رادیو در ۱۰۰ سال گذشته قرار گرفته است، به نحوی که با دیدن آن‌ها به‌طور کامل با روند تحول رادیو آشنا می‌شوید.

سالن مخابرات: از زمان اختراع الفبای مورس و ارسال اولین تلگراف بر اساس آن الفبا، مخابرات پیشرفت چشم‌گیری داشته است. دستگاه‌های بسیاری اختراع شده که در زمان خودشان بسیار مهم و قابل‌توجه بوده‌اند و روند اختراعات بعدی را تسهیل کرده‌اند. در سالن مخابرات انواع ابزارهای ارتباطی قرار دارند که می‌توانید از آن‌ها بازدید کنید.

سالن تمبر اورجینال: این سالن که به تازگی تاسیس شده است در بخش شمالی بال مرکزی قرار دارد. این سالن شامل نمایشگاهی از اصل طرح‌های تمبر بعد از انقلاب است. جلسات شورای عالی تمبر نیز در این سالن برگزار می‌شود.

سالن تمبر: اولین تمبر در سال ۱۸۴۰ توسط وزیر ارتباطات بریتانیا، سر رونالد هیل طرح شد. این تمبر یک پنی ارزش داشت و طرحی از نیمرخ ملکه ویکتوریا بود. این تمبر که به دلیل سیاه‌وسفید بودن آن به «پنی سیاه» معروف است، معروف‌ترین تمبر جهان است. پس از طراحی این تمبر بود که هزینه پست با چسباندن تمبر بر روی بسته‌های پستی پرداخت شد. در سالن تمبر که یکی از جذاب‌ترین بخش‌های موزه ارتباطات است، کلکسیونی از تمبرهای مختلف قرار دارد.

سالن اشیای پستی: در این سالن انواع صندوق‌‌های پستی، مهرهای دستی، مهرهای مصرفی دفاتر پست خارج از کشور، دستگاه‌های نقش تمبر دستی، نمونه صندوق‌های پستی کشورهای مختلف و بسیاری دیگر از دستگاه‌های مربوط به پست قرار دارد.

نگارخانه دائمی چاپار: این سالن که در بال مرکزی موزه ارتباطات قرار دارد از معماری بسیار زیبایی برخوردار است. در این سالن آثار هنری زیبایی قرار دارند.

سالن هدایا: در این سالن هدایای مقامات رسمی وزارت ارتباطات کشورهای مختلف قرار گرفته است.

دسترسی به موزه ارتباطات تهران