غذاهای محلی ایلام |زادگاه غذا‌های خوشمزه با طعم کوهستان 

تُرخینه

استان های غربی ایران سردسیر هستند و همین که فصل سرما می شود مردم برای در امان ماندن از این هوای سرد رو به غذاهای گرم و پرانرژی می آورند. در زمستان ها مردم سعی می کنند با رعایت یک سری نکات و البته درست کردن غذاهای گیاهی و گرم مانع از سرماخوردگی شوند. ترخینه از غذاهای بومی مخصوص ایلام است که البته در استان های کرمانشاه و کردستان هم درست می شود. مواد لازم برای تهیه این غذا یک جور سبزی بومی به نام شلم، آب انار، گوجه ‌فرنگی، گندم، پونه‌ ی کوهی، نعناع، ترخون، پیاز و مایه ‌ی خمیر است. با فرا رسیدن فصل سرد بعضی از مواد لازم این غذا دیگر در دسترس نیست برای همین معمولا مادران ایلامی این مواد را قبل از سرد شدن هوا تهیه می کنند تا برای درست کردن این غذا در زمستان مشکلی نداشته باشند.

شِله امیری

ماده اصلی این غذا، ماش است، حبوباتی پرفایده که مصرف آن از بروز بیماری های زیادی پیشگیری می کند. این غذا مخصوص ماه های سرد ساال است و با خاصیت گرمش برای درمان سرما خوردگی خیلی خوب است. برای درست کردن این غذا به غیر از ماش از مواد دیگری مثل برنج محلی، پیاز و روغن محلی هم استفاده می شود. کافیست در یک عصر سرد زمستانی یک کاسه از این غذاهای داغ را بخورید تا برای همیشه عاشق طعم بی نظیرش شوید.

کوفته سیرابی

در استان های کشورمان ایران کوفته های متنوع و بینظیری درست می شود که از معروف ترین و خوشمزه ترین غذاهای هر استان هم به شمار می روند. بسته به موقعیت جغرافیایی هر استان به این کوفته مواد بومی همان ناحیه اضافه می شود که طعم و عطر متفاوتی را برای کوفته های هر استان به وجود بیاورند. کوفته ها آنقدر محبوب و خوشمزه اند که حتی در کشورهای هم مرز ایران هم درست می شوند. کوفته سیرابی از کوفته های محبوب ایلام است که با سیرابی تازه درست می شود و این طور که گفته می شود خوردن آن در ماه های اول بارداری مفید است. مواد لازم برای درست کردن این غذا سیرابی چرخ‌ کرده، آرد، روغن حیوانی، گیاهان معطر (آویشن، ترخون، پونه، نعناع)، پیاز و ادویه‌ های محلی است.

خورشت تره کوهی

هر استان ایران خورشت های متنوع و بینظیری دارد که معمولا به همراه برنج خوش عطر ایرانی خورده می شوند. در این خورشت ها طعم، رنگ و عطر چنان ماهرانه به کار می روند که نه فقط ایرانی ها بلکه کشورهای اطراف هم عاشق این خورشت ها می شوند. مردم غرب ایران به خصوص ایرانی ها این خورشت خوشمزه را زیاد درست می کنند چون هم خوشمزه است و هم خوش رنگ و لعاب. با دیدن این غذا احتمالا یاد قورمه سبزی می افتید چون نه فقط شکل ظاهر بلکه عطر و طعم آن هم تا حدودی مثل قورمه سبزی است البته ویژگی های منحصربفرد خودش را هم دارد. مواد لازم برای درست کردن این خورشت محبوب ایلامی گوشت گوسفندی، تره‌ کوهی، روغن حیوانی، لپه (یا لوبیا)، پیاز، رب‌ گوجه ‌فرنگی و ادویه های بومی است.

گوجه پلو

در غذاهای بومی و اصیل ایرانی سبزیجات متنوعی استفاده می شود که این را می توان از جنبه های مثبت آشپزی سنتی استان های ایران دانست. سبزیجاتی که با اوج هنرمندی آشپزان به غذایی لذیذ و ویژه تبدیل می شوند و لحظاتی دوست داشتنی را برای اعضای خانواده به وجود می آورند. گوجه پلو از پرطرفدارترین غذاهای ایران است که همانطور که از اسمش معلومه پایه و اساس آن را گوجه تشکیل می دهد. یک غذای مقوی که خیلی راحت هم آماده می شود و برای پختن آن نیاز به زمان زیادی نیست. برای درست کردن این غذا به غیر از برنج و گوجه از مواد دیگری مثل رب گوجه ‌فرنگی، پونه ‌ی کوهی، پیاز، کره و روغن محلی هم استفاده می شود. حتی اگر در ایلام هم نباشید به راحتی می توانید این غذا را در خانه درست کنید و به همراه سبزی خوردن و ماست نوش جان کنید.

 قله ماسوا

قرار گیری استان ایلام در میان تپه ها، کوه ها و مرتع سرسبز اینجا را به محلی مناسب برای زندگی عشایر تبدیل کرده است برای همین ایلات زیادی این خطه از ایران را برای زندگی انتخاب کرده اند و از طرفی باعث به وجود آمدن غذاهای متنوعی هم شده اند. قله ماسوا هم یکی از غذاهای بومی عشایر استان ایلام است پس برای تهیه ی آن از مواد تازه ی حیوانی و همینطور سبزیجات تازه ی دشت ها استفاده می شود. این غذا با کله پاچه، کشک (یا دوغ)، پونه گیاهی و نعناع درست می شود و خوردن ان به همراه ان تازه خیلی می چسبد.

مَکش

برنج یکی از پر مصرف ترین مواد اولیه ی هر استان است که در غذاهای زیادی مثل پلو، سوپ، انواع دسرها و … استفاده می شود. مکش از پرطرفدارترین غذاهای ایلام است که البته در استان های هم جوار ایلام هم با اندکی تغییر درست می شود. این غذا عطر و طعم فوق العاده ای دارد و با استفاده از موادی مثل برنج محلی، روغن محلی، پیاز، آلو بخارا، کشمش پلویی و ادویه ‌ی محلی درست می شود. اگر برای تهیه ی این غذا آب زیادی استفاده شود برنج نرم تر می شود و در این صورت اسم متفاوتی به نام زلگه دارد.

آبگوشت بامیه

آبگوشت بامیه از جمله غذاهای محلی و اصیل ایلامی است که با بامیه، گوجه‌فرنگی رنده‌ شده، گوشت گوسفند، پیاز، رب گوجه‌فرنگی، نمک، فلفل سیاه، زردچوبه و ادویه تهیه می‌شود. این نسخه از آبگوشت شهرت چندانی در دیگر شهرهای ایران ندارد؛ در حالی که بسیار مقوی و لذیذ است و کافی است تنها یک‌ بار آن را امتحان کنید تا متوجه شوید که این غذا پتانسیل قرار گرفتن در برنامه غذایی ماهانه شما را دارد.

آبگوشت بامیه مانند آبگوشت‌های دیگر، غذایی آبکی است و همراه با نان تازه، سبزی خوردن و انواع ترشی سرو می‌شود. این غذا را معمولا در دو بخش به سر میز می‌آورند؛ به این طریق که آبگوشت را در کاسه می‌ریزند و گوشت و بامیه را در بشقاب می‌کشند و کنار آن می‌گذارند.

دنده پلو

دنده پلو، یکی از لذیذترین و مجلسی‌ترین غذاهای ایلامی و کرمانشاهی است که با ماست محلی، ترشی یا سبزی سرو می‌شود. خوردن این غذا به افرادی که چربی خون بالا دارند توصیه نمی‌شود؛ زیرا دنده پلو بسیار چرب است. دنده پلو را می‌توان با برنج زعفرانی یا سبزی پلو سرو کرد. گوشت دنده از لذیذترین قسمت‌های گوشت گوسفند است و با طعمی منحصربه‌فرد و بافتی نرم، لطیف و پرچرب، هر سلیقه‌ای را راضی خواهد کرد. ایلامی‌ها برای تهیه دنده پلو، دنده را به‌عنوان ته‌دیگ در کف قابلمه می‌گذارند و برنج را روی آن می‌ریزند.