سوغات زابل، گنجینه‌ای از هنر و مزه‌های محلی 

زابل، شهری در جنوب شرق ایران، نه تنها به خاطر تاریخ و فرهنگ غنی‌اش شناخته شده است، بلکه سوغات‌های بی‌نظیر و منحصربه‌فردی نیز دارد که هر گردشگری را مجذوب خود می‌کند. از خرماهای شیرین و خوش‌طعم تا صنایع دستی زیبا و هنرمندانه، هر یک از این سوغات‌ها نمادی از هنر و فرهنگ مردم این منطقه هستند. در این مقاله، به معرفی و بررسی بهترین سوغات‌ های زابل می‌پردازیم. با تاپ تراول همراه باشید تا با گنجینه‌های نهان زابل بیشتر آشنا شوید.

نان‌های محلی زابل: طعمی از فرهنگ سیستان

زابل، شهری با تاریخ و فرهنگی غنی در استان سیستان و بلوچستان، علاوه بر جاذبه‌های تاریخی و طبیعی، نان‌های محلی بسیار خوشمزه و متنوعی دارد. این نان‌ها با استفاده از آرد گندم، آب، نمک و در برخی موارد، ادویه‌های محلی تهیه می‌شوند و در تنورهای سنتی پخته می‌شوند.

انواع نان‌های محلی زابل

نان‌های محلی زابل تنوع بسیار زیادی دارند و هر کدام طعم و بافت خاص خود را دارند. برخی از معروف‌ترین نان‌های محلی زابل عبارتند از:

• نان تنوری: این نان، یکی از رایج‌ترین نان‌های محلی زابل است که در تنورهای گلی پخته می‌شود و بافت نرم و لطیفی دارد. نان تنوری را می‌توان با انواع غذاها و مرباها میل کرد.

• نان بلوچی: این نان، نوعی نان نازک و ترد است که با آرد گندم، آب و نمک تهیه می‌شود. نان بلوچی را می‌توان به صورت ساده یا با مغزهایی مانند گردو و بادام میل کرد.

• نان شیرمال: این نان، نوعی نان شیرین است که با آرد، شکر، شیر، روغن و زعفران تهیه می‌شود. نان شیرمال را معمولاً به عنوان دسر یا همراه با چای میل می‌کنند.

• نان جزغاله ای: این نان، نوعی نان سبوس‌دار است که با آرد گندم کامل، آب، نمک و جزغاله تهیه می‌شود. نان جزغاله ای فیبر بالایی دارد و برای سلامتی بسیار مفید است.

• نان قلیفی: این نان، نوعی نان نازک و ترد است که با آرد گندم، آب و نمک تهیه می‌شود. نان قلیفی را می‌توان به صورت ساده یا با سبزیجات محلی مانند اسفناج میل کرد.

مواد اولیه مورد استفاده در تهیه نان‌های محلی زابل بسیار ساده و در دسترس هستند. آرد گندم، آب، نمک و در برخی موارد، ادویه‌های محلی مانند زیره، رازیانه و زردچوبه از جمله این مواد اولیه هستند.

روش تهیه نان‌های محلی زابل نیز بسیار ساده است. ابتدا خمیر نان را آماده می‌کنند و سپس آن را به شکل‌های مختلف در می‌آورند و در تنور می‌پزند.

چرا نان‌های محلی زابل را امتحان کنیم؟

• طعم بی‌نظیر: نان‌های محلی زابل با استفاده از مواد اولیه طبیعی و تازه تهیه می‌شوند و طعم بسیار خوشمزه و دلنشینی دارند.
• سالم و مغذی: نان‌های محلی زابل غنی از فیبر و مواد معدنی هستند و برای سلامتی بسیار مفید هستند.
• فرهنگی: خوردن نان‌های محلی زابل، راهی برای آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم مردم این منطقه است.

کجا نان‌های محلی زابل را بخریم؟

شما می‌توانید نان‌های محلی زابل را از نانوایی‌های سنتی و بازارچه‌های محلی این شهر تهیه کنید. همچنین، برخی از فروشگاه‌های مواد غذایی نیز نان‌های محلی زابل را به صورت بسته‌بندی شده عرضه می‌کنند.

اگر به زابل سفر کردید، حتما از فرصت استفاده کرده و نان‌های محلی خوشمزه این شهر را امتحان کنید.

ادویه آچار: طعم اصیل سیستان

ادویه آچار یکی از طعم‌دهنده‌های سنتی و بسیار پرطرفدار در منطقه سیستان و بلوچستان، به ویژه در شهر زابل است. این ادویه که ترکیبی از چندین ماده غذایی است، به غذاها طعمی بی‌نظیر و عطر دلپذیری می‌بخشد.

ترکیبات و طرز تهیه آچار

ترکیبات اصلی آچار عبارتند از:

• آرد گندم: آرد گندم پایه اصلی آچار را تشکیل می‌دهد و به آن بافت و قوام می‌دهد.
• پیاز: پیاز رنده شده به آچار طعم شیرین و کمی تندی می‌بخشد.
• ادویه‌ها: از جمله ادویه‌هایی که در تهیه آچار استفاده می‌شوند می‌توان به زیره، گشنیز، شوید، فلفل سیاه، فلفل قرمز و زردچوبه اشاره کرد. این ادویه‌ها به آچار عطر و طعم خاصی می‌دهند.
• نمک: نمک برای طعم‌دار کردن آچار ضروری است.

طرز تهیه آچار به طور خلاصه به این صورت است:

1. تفت دادن آرد: آرد گندم را در تابه تفت می‌دهند تا بوی خامی آن گرفته شود.
2. اضافه کردن ادویه‌ها: ادویه‌های آسیاب شده را به آرد تفت داده شده اضافه می‌کنند و مخلوط می‌کنند.
3. اضافه کردن پیاز: پیاز رنده شده را به مخلوط آرد و ادویه‌ها اضافه کرده و خوب ورز می‌دهند تا خمیری یکدست به دست آید.
4. خشک کردن: خمیر به دست آمده را به شکل‌های مختلف مانند توپ یا دیسک در می‌آورند و در مکانی خشک و خنک قرار می‌دهند تا خشک شود.
5. آسیاب کردن: پس از خشک شدن کامل، آچار را آسیاب می‌کنند تا به پودر تبدیل شود.

خواص و کاربردهای آچار

• طعم‌دهنده قوی: آچار به دلیل ترکیبات متنوعی که دارد، طعم‌دهنده بسیار قوی و خوشمزه‌ای است.
• مغذی: آچار حاوی فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که برای سلامتی مفید است.
• ضد التهاب: برخی از ترکیبات موجود در آچار دارای خواص ضد التهابی هستند.
• هضم غذا: آچار به هضم غذا کمک می‌کند و برای درمان سوء هاضمه مفید است.

آچار را می‌توان در انواع غذاها از جمله خورش‌ها، آبگوشت‌ها، کباب‌ها و حتی سالادها استفاده کرد. همچنین، آچار را می‌توان به عنوان چاشنی برای نان و پنیر نیز استفاده کرد.

خرید آچار

امروزه می‌توانید آچار را به صورت آماده از فروشگاه‌های مواد غذایی و عطاری‌ها تهیه کنید. همچنین، برخی از تولیدکنندگان محلی نیز آچار را به صورت خانگی تهیه کرده و به فروش می‌رسانند.

نکته: هنگام خرید آچار، بهتر است از محصولاتی که به صورت طبیعی و بدون مواد افزودنی تهیه شده‌اند، استفاده کنید.

کشک زرد زابلی: طعم اصیل سیستان

کشک زرد زابلی یکی از غذاهای سنتی و پرطرفدار استان سیستان و بلوچستان به ویژه شهر زابل است. این غذا علاوه بر طعم بی‌نظیر، خواص درمانی بسیاری نیز دارد و به عنوان یک مکمل غذایی ارزشمند شناخته می‌شود.

ترکیبات و طرز تهیه کشک زرد زابلی

کشک زرد زابلی از ترکیبات زیر تهیه می‌شود:

• بلغور گندم: پایه اصلی کشک زرد را بلغور گندم تشکیل می‌دهد.
• دوغ: دوغ ترش و محلی یکی دیگر از اجزای اصلی کشک زرد است.
• ادویه‌ها: ادویه‌هایی مانند زردچوبه، زیره، گشنیز، سیر و فلفل سیاه به کشک زرد طعم و عطر خاصی می‌بخشند.
• نمک: نمک برای طعم‌دار کردن کشک زرد ضروری است.

طرز تهیه کشک زرد به طور خلاصه به این صورت است:

1. مخلوط کردن مواد: بلغور گندم، دوغ، ادویه‌ها و نمک را با هم مخلوط می‌کنند و به مدت چند روز در جای گرم قرار می‌دهند تا تخمیر شود.
2. خشک کردن: مخلوط تخمیر شده را در کیسه‌های نخی پهن می‌کنند و در معرض نور خورشید قرار می‌دهند تا خشک شود.
3. آسیاب کردن: پس از خشک شدن کامل، کشک را آسیاب می‌کنند تا به پودر تبدیل شود.

خواص کشک زرد زابلی

کشک زرد زابلی سرشار از پروتئین، کلسیم، آهن و ویتامین‌های گروه B است. این ماده غذایی خواص درمانی بسیاری دارد از جمله:

• تقویت سیستم ایمنی بدن
• بهبود هضم غذا
• کاهش فشار خون
• کمک به درمان کم خونی
• تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها
• پیشگیری از پوکی استخوان
• تقویت بینایی
• بهبود عملکرد دستگاه گوارش

کاربردهای کشک زرد زابلی

کشک زرد زابلی را می‌توان در انواع غذاها استفاده کرد. از جمله کاربردهای کشک زرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صبحانه: کشک زرد را می‌توان با نان و کره یا عسل میل کرد.
• ناهار و شام: کشک زرد را می‌توان به عنوان چاشنی به انواع خورش‌ها، آش‌ها و سوپ‌ها اضافه کرد.
• تنقلات: کشک زرد را می‌توان به همراه نان و سبزیجات به عنوان یک میان وعده سالم مصرف کرد.

نکات مهم در مورد کشک زرد زابلی

• تازگی: هنگام خرید کشک زرد، به تازگی آن توجه کنید. کشک زرد تازه، عطر و طعم بهتری دارد.
• نگهداری: کشک زرد را در جای خشک و خنک نگهداری کنید.
• مصرف در بارداری: زنان باردار باید در مصرف کشک زرد احتیاط کنند و قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنند.

کشک زرد زابلی یک غذای سنتی و مقوی است که می‌تواند به عنوان یک مکمل غذایی سالم در برنامه غذایی روزانه شما گنجانده شود.

کشک سفید: طعمی متفاوت از یک محصول سنتی

کشک سفید، که در لهجه سیستانی به آن «قروت» گفته می‌شود، یک ماده لبنی پرطرفدار است که از شیر تهیه می‌شود و به دلیل طبع سرد خود، به ویژه در ایام گرم تابستان، استفاده از آن به همه توصیه می‌شود. برای تهیه «قروت»، دوغ یا ماست را به هر مقدار که باشد روی اجاق گذاشته و آهسته هم می‌زنند تا به جوش آید و کمی پخته شود. سپس آن را می‌گذارند تا سرد شود و داخل یک کیسه از جنس متقال می‌ریزند تا آب آن کاملاً گرفته شود. آنگاه داخل یک لگن ریخته و ورز می‌دهند، نمک اضافه می‌کنند و به شکل‌های دلخواه روی سبدهایی از جنس چوب که هنر مردم قدیم سیستان است، چیده و در آفتاب می‌گذارند تا خشک شود.

تفاوت کشک سفید و کشک زرد

• رنگ: کشک سفید رنگ سفید شیری دارد در حالی که کشک زرد به دلیل استفاده از زردچوبه رنگ زردی به خود می‌گیرد.
• طعم: کشک سفید طعم ملایم‌تری نسبت به کشک زرد دارد و طعم ماست و شیر ترش در آن بیشتر احساس می‌شود.
• روش تهیه: روش تهیه کشک سفید و زرد تقریباً مشابه است اما در نوع و مقدار ادویه‌ها و زمان تخمیر تفاوت‌هایی وجود دارد.

مواد تشکیل دهنده کشک سفید

• شیر: شیر پایه اصلی تهیه کشک سفید است.
• ماست: ماست ترش برای تخمیر شیر و تبدیل آن به کشک استفاده می‌شود.
• نمک: نمک برای طعم‌دار کردن کشک استفاده می‌شود.
• ادویه‌ها: در برخی موارد از ادویه‌های ملایمی مانند زیره و نعناع برای طعم‌دار کردن کشک سفید استفاده می‌شود.

خواص کشک سفید

کشک سفید مانند کشک زرد دارای خواص درمانی فراوانی است. از جمله خواص کشک سفید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• منبع پروتئین: کشک سفید منبع غنی از پروتئین است که برای رشد عضلات و ترمیم بافت‌های بدن ضروری است.
• کلسیم بالا: کشک سفید حاوی مقدار زیادی کلسیم است که برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها بسیار مفید است.
• مملو از ویتامین‌ها: کشک سفید حاوی ویتامین‌های گروه B، ویتامین A و ویتامین D است.
• بهبود هضم: کشک سفید به بهبود هضم غذا و درمان مشکلات گوارشی کمک می‌کند.
• تقویت سیستم ایمنی: مصرف کشک سفید به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.

کاربردهای کشک سفید

کشک سفید در بسیاری از غذاهای ایرانی استفاده می‌شود. از جمله کاربردهای کشک سفید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کشک و بادنجان: کشک سفید را می‌توان با بادنجان کبابی و سبزیجات تازه میل کرد.
• آش کشک: کشک سفید یکی از مواد اصلی آش کشک است.
• ماست و کشک: کشک سفید را می‌توان به ماست اضافه کرد و به عنوان سس سالاد استفاده کرد.
• کشک و سبزی: کشک سفید را می‌توان با انواع سبزیجات تازه مانند نعناع، شوید و پیازچه مخلوط کرد و به عنوان پیش غذا میل کرد.

نکات مهم در مورد کشک سفید

• تازگی: هنگام خرید کشک سفید به تازگی آن توجه کنید. کشک سفید تازه طعم بهتری دارد.
• نگهداری: کشک سفید را در جای خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید.
• مصرف در بارداری: زنان باردار باید در مصرف کشک سفید احتیاط کنند و قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنند.

کشک سفید یک محصول لبنی مغذی و خوشمزه است که می‌تواند به عنوان یک مکمل غذایی سالم در برنامه غذایی روزانه شما گنجانده شود.

قلیفی: نان نازک و ترد سیستانی

قلیفی یکی از نان‌های محلی خوشمزه و پرطرفدار در منطقه سیستان و بلوچستان است. این نان نازک و ترد به دلیل روش پخت خاص و مواد اولیه ساده‌اش، طعمی بی‌نظیر دارد و معمولاً به همراه غذاهای محلی و یا به تنهایی میل می‌شود.

مواد لازم برای تهیه قلیفی

• آرد گندم سبوس‌دار
• آب گرم
• نمک
• روغن مایع (برای چرب کردن تابه)

طرز تهیه قلیفی

1. آماده‌سازی خمیر: آرد، نمک و آب گرم را با هم مخلوط کرده و خمیری نرم و یکدست تهیه کنید. خمیر را به مدت حدود نیم ساعت استراحت دهید تا عمل بیاید.
2. باز کردن خمیر: خمیر را به چند قسمت مساوی تقسیم کرده و هر قسمت را به صورت ورقه‌ای نازک باز کنید. ضخامت این ورقه‌ها باید بسیار کم باشد تا نان قلیفی ترد شود.
3. پختن قلیفی: تابه را روی حرارت قرار داده و کمی روغن مایع بمالید. ورقه‌های نازک خمیر را روی تابه داغ قرار داده و اجازه دهید یک طرف آن طلایی شود. سپس برگردانید تا طرف دیگر نیز طلایی شود.

نکات مهم در تهیه قلیفی

• آرد: برای تهیه قلیفی بهتر است از آرد گندم سبوس‌دار استفاده کنید تا نان خوشمزه‌تر و مغذی‌تر شود.
• آب: دمای آب باید ولرم باشد تا خمیر به خوبی عمل بیاید.
• ضخامت خمیر: ضخامت خمیر قلیفی باید بسیار کم باشد تا نان ترد شود.
• حرارت: حرارت تابه باید متوسط باشد تا نان نسوزد.

کاربردهای قلیفی

قلیفی را می‌توان به عنوان نان همراه با غذاهای محلی مانند خورش‌های سیستانی، ماست و سبزی و یا به تنهایی با پنیر و مربا میل کرد. همچنین، قلیفی را می‌توان به عنوان پایه برای تهیه غذاهای دیگری مانند بورک نیز استفاده کرد.

چرا قلیفی محبوب است؟

• سادگی تهیه: قلیفی به راحتی و با مواد اولیه ساده قابل تهیه است.
• طعم دلپذیر: قلیفی طعمی ساده و دلپذیر دارد که با بسیاری از غذاها هماهنگ می‌شود.
• ترد و خوشمزه: بافت ترد و نازک قلیفی آن را به یک نان محبوب تبدیل کرده است.
• مغذی: قلیفی به دلیل استفاده از آرد سبوس‌دار، سرشار از فیبر و مواد مغذی است.

قلیفی یکی از نمادهای غذاهای محلی سیستان است و تجربه طعم بی‌نظیر آن می‌تواند برای هر گردشگری لذت‌بخش باشد.

انواع زیورآلات

زیورآلات نقش مهمی در زندگی زنان سیستانی ایفا می‌کنند و به تنوع و گستردگی در این منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرند. انواع مختلف و زیبای زیورآلات در سیستان به شرح زیر ساخته و مورد استفاده قرار می‌گیرند:

– **باهوبند (موزیبری):** به عنوان بازوبند
– **باری:** لاله گوش
– **پادیگ:** تزئین پا
– **پلک (polok):** طرفین بینی
– **پلو:** جلوی بینی
– **تاسنی:** نوعی سنجاق سینه در محل دو یقه لباس
– **تگ:** گردن آویز
– **تایدوک و تعویذ:** محل قرار دادن دعا در بازو یا گردن
– **چلمب و چله (chele):** انگشتر
– **چوری:** النگو
– **در (Dor):** نوعی گردن آویز
– **دندان پاچ:** نوعی گردن آویز
– **زبادان:** حجمی توخالی برای مواد خوشبو در گردن
– **سربند:** روی پیشانی
– **سنگه:** نوعی دستبند
– **سنگه بچگانه:** دستبند کودکان
– **سینه‌ریز سیستانی:** تزئین سینه
– **شمشو:** روی روسری
– **کید (kaied) و شمس:** روی سر
– **گپ:** النگو
– **کپگو (kapgu):** دور گردن
– **گروه و گلوبند:** گردنبند
– **گل هادانه و گوشواره‌های سنتی:** گوشواره‌های زنان سیستان
– **گوشواره ماهکی:** به شکل هلال ماه کوچک
– **گوشواره احمدشاهی و ماهک:** گوشواره‌های خاص
– **لپو (lepo) و مودیگ:** زینت مو
– **والی:** گوشواره

این زیورآلات نه تنها به عنوان زینت و آرایش استفاده می‌شوند، بلکه نمادی از فرهنگ و هنر بومی سیستان هستند.

چوری

چوری یکی از زیورآلات سنتی زنان سیستانی است که به شکل النگو ساخته می‌شود. این النگوها از جنس‌های مختلفی مانند طلا، نقره و فلزات دیگر تهیه می‌شوند و با طرح‌ها و نقوش متنوع تزئین می‌شوند. چوری‌ها نقش مهمی در زینت دادن به دستان زنان سیستانی دارند و معمولاً در مراسم‌ها و جشن‌های مختلف استفاده می‌شوند. زیبایی و ظرافت چوری‌ها، نشان‌دهنده‌ی هنر و سلیقه‌ی بالای سازندگان محلی این منطقه است.

چوری‌ها علاوه بر اینکه جنبه زینتی دارند، به عنوان نمادی از فرهنگ و تاریخ سیستان نیز شناخته می‌شوند و در بسیاری از خانواده‌ها به عنوان میراثی ارزشمند از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند.

حصیربافی: هنری کهن و ماندگار

حصیربافی یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین هنرهای دستی است که در سراسر جهان و از جمله ایران، قدمتی طولانی دارد. در این هنر، با استفاده از الیاف گیاهی مختلف و بافته شدن آن‌ها به روش‌های گوناگون، محصولات متنوعی همچون زیرانداز، سبد، کلاه، پرده و بسیاری موارد دیگر تولید می‌شود.

مواد اولیه حصیربافی

مواد اولیه اصلی در حصیربافی، الیاف گیاهی هستند. این الیاف معمولاً از گیاهانی مانند:

• نی: یکی از رایج‌ترین مواد اولیه در حصیربافی است و به دلیل انعطاف‌پذیری و مقاومت بالا، در تولید انواع محصولات حصیری استفاده می‌شود.
• بامبو: بامبو نیز به دلیل استحکام و قابلیت شکل‌پذیری، در ساخت محصولات حصیری باکیفیت استفاده می‌شود.
• ساقه گندم و برنج: در برخی مناطق، از ساقه گندم و برنج نیز برای بافت حصیر استفاده می‌شود.
• لی: لی گیاهی است که در مناطق جنوبی ایران می‌روید و الیاف آن برای بافت حصیر بسیار مناسب است.
• پوست درخت: در برخی مناطق از پوست درختانی مانند درخت خرما برای بافت حصیر استفاده می‌شود.

روش‌های حصیربافی

روش‌های مختلفی برای بافت حصیر وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بافت مشبک: در این روش، الیاف به صورت شبکه‌ای بافته می‌شوند و محصولات حاصل از آن دارای ظاهری منظم و یکدست هستند.
• بافت پیچشی: در این روش، الیاف به دور هم پیچیده می‌شوند و محصولات حاصل از آن دارای ظاهری طبیعی‌تر و روستایی‌تر هستند.
• بافت ترکیبی: در این روش، از ترکیب روش‌های مختلف بافت استفاده می‌شود تا محصولاتی با طرح‌ها و بافت‌های متنوع ایجاد شود.

محصولات حصیری

محصولات حصیری کاربردهای بسیار متنوعی دارند و در زندگی روزمره ما نقش مهمی ایفا می‌کنند. برخی از مهم‌ترین محصولات حصیری عبارتند از:

• زیرانداز: زیراندازهای حصیری در اندازه‌ها و طرح‌های مختلف تولید می‌شوند و برای استفاده در خانه، باغ و ویلا مناسب هستند.
• سبد: سبدهای حصیری در اندازه‌ها و شکل‌های مختلف برای نگهداری میوه، سبزیجات، نان و سایر مواد غذایی استفاده می‌شوند.
• کلاه: کلاه‌های حصیری برای محافظت از سر در برابر آفتاب استفاده می‌شوند.
• پرده: پرده‌های حصیری برای ایجاد سایه و تهویه هوا در فضاهای باز استفاده می‌شوند.
• مبلمان: مبلمان حصیری مانند صندلی، مبل و میز، به دلیل زیبایی و طبیعی بودن، در دکوراسیون داخلی استفاده می‌شوند.

اهمیت حصیربافی

حصیربافی علاوه بر جنبه اقتصادی، دارای اهمیت فرهنگی و اجتماعی نیز هست. این هنر به عنوان میراث فرهنگی بسیاری از جوامع محسوب می‌شود و نقش مهمی در حفظ هویت فرهنگی آن‌ها دارد. همچنین، حصیربافی به عنوان یک هنر دستی، به ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای بسیاری از افراد، به ویژه در مناطق روستایی کمک می‌کند.

حصیربافی در ایران

حصیربافی در ایران سابقه‌ای طولانی دارد و در بسیاری از مناطق کشور، به ویژه مناطق جنوبی و شمالی، رواج دارد. محصولات حصیری ایرانی به دلیل کیفیت بالا و طرح‌های زیبا، شهرت جهانی دارند.

چلبک

چلبک نوعی نان محلی سیستانی خوشمزه است که طرفداران زیادی دارد و در سفره‌های افطار و سحری مردمان استان سیستان و بلوچستان جایگاه ویژه‌ای دارد. این نان سنتی با استفاده از مواد اولیه ساده مانند آرد، آب، و نمک تهیه می‌شود و معمولاً روی تابه‌های داغ پخته می‌شود. چلبک با طعم خاص و منحصر به فرد خود، نه تنها یک بخش از فرهنگ غذایی سیستانی‌ها است، بلکه نشان‌دهنده هنر و مهارت آشپزی مردمان این منطقه نیز می‌باشد. این نان خوشمزه معمولاً به همراه غذاهای دیگر یا به تنهایی با چای مصرف می‌شود و در ماه رمضان به ویژه در سفره‌های افطار و سحری، حضور پررنگی دارد

بورک

بورک نوعی نان محلی سیستانی است که در پخت آن از اسفناج یا سبزی‌های محلی مانند سوزی که به صورت خودرو در منطقه سیستان رشد می‌کنند، استفاده می‌شود. این سبزی‌ها معمولاً در فصلی که گندم رشد می‌کند در کنار آن‌ها ظاهر می‌شوند. بورک به دلیل طعم خاص و مواد اولیه مغذی‌اش، در سفره افطار مردمان سیستان و بلوچستان جایگاه ویژه‌ای دارد.

این نان محلی با خمیر ساده‌ای تهیه می‌شود که پس از آماده شدن، با ترکیبی از سبزی‌های محلی پر شده و سپس پخته می‌شود. بورک به عنوان یک غذای سالم و مقوی، به ویژه در ماه رمضان، یکی از انتخاب‌های محبوب برای افطار است. این نان خوشمزه علاوه بر این‌که بخشی از فرهنگ غذایی منطقه است، نشان‌دهنده استفاده هوشمندانه از منابع طبیعی و بومی توسط مردم سیستان نیز می‌باشد.

تجگی؛ شیرینی سنتی و خوشمزه سیستان

تجگی یکی از شیرینی‌های سنتی و محبوب استان سیستان و بلوچستان است که شباهت‌هایی به سمنو دارد. هرچند که این دو شیرینی تفاوت‌هایی نیز با هم دارند.

تفاوت تجگی و سمنو

• مواد اولیه: هر دو شیرینی از جوانه گندم تهیه می‌شوند، اما روش پخت و افزودنی‌های آن‌ها متفاوت است. تجگی معمولاً با افزودنی‌هایی مانند شکر، روغن و ادویه‌هایی همچون دارچین و هل طعم‌دار می‌شود.
• طعم: طعم تجگی نسبت به سمنو شیرین‌تر و غلیظ‌تر است.
• ظاهر: تجگی معمولاً به صورت قالبی و یکدست تهیه می‌شود و بافت آن نرم‌تر از سمنو است.

روش تهیه تجگی

تهیه تجگی فرآیندی زمان‌بر و نیازمند دقت است. به طور خلاصه، مراحل تهیه تجگی به شرح زیر است:

1. خیساندن گندم: ابتدا گندم را خیس کرده و جوانه می‌زنند.
2. آسیاب کردن: جوانه گندم را آسیاب کرده و به صورت خمیری در می‌آورند.
3. پخت: خمیر حاصل را با افزودن شکر، روغن و ادویه‌ها پخته و به مدت طولانی حرارت می‌دهند تا به غلظت دلخواه برسد.
4. قالب زدن: خمیر پخته شده را در قالب ریخته و پس از سرد شدن برش می‌زنند.

خواص تجگی

تجگی به دلیل داشتن جوانه گندم، سرشار از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است و برای سلامتی بدن بسیار مفید است. برخی از خواص تجگی عبارتند از:

• تقویت سیستم ایمنی: جوانه گندم موجود در تجگی به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
• بهبود هضم: فیبر موجود در تجگی به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند.
• منبع انرژی: تجگی به دلیل داشتن کربوهیدرات، منبع انرژی خوبی برای بدن است.

تجگی در فرهنگ سیستانی

تجگی یکی از نمادهای فرهنگی سیستان و بلوچستان است و در مراسم و جشن‌های مختلف این منطقه، به ویژه در ایام نوروز، تهیه و مصرف می‌شود. تجگی معمولاً به همراه نان محلی و چای سرو می‌شود و یکی از شیرینی‌های محبوب در میان مردم این منطقه است.