دروازه قران | بنای تاریخی و قدیمی در شمال شهر شیراز 

 شهر شیراز یکی از جذاب‌ ترین شهرهای ایران برای مسافرت و گردشگری است که مخاطبان بسیاری را به خود جذب کرده است. این شهر دیدنی، جاذبه‌ های تفریحی و مکان‌ های تاریخی بسیاری را در خود جای‌داده که می‌توان به یکی از معروف‌ترین آنها، یعنی دروازه قران اشاره کرد. این بنای تاریخی و قدیمی در شمال شهر شیراز قرار دارد که یکی از شش دروازه موجود در زمان‌های قدیم است که باقی‌مانده و دروازه ورودی به شهر شیراز از سمت شمال است. در بالای دروازه شیراز دو نسخه قران نیز وجود داشت که این دو جلد قران نفیس را به موزه پارس منتقل کرده‌اند.

تاریخچه دروازه قرآن شیراز

 دروازه قران شیراز یکی از بناهای تاریخی قدیمی است که نشان‌دهنده تأثیر و مهم بودن قران در میان مردم و همچنین در زندگی ایرانیان است. این سازه دارای طاق است که بر روی آن جایگاهی ایجاد کرده‌اند تا بتوان قران قرار داد. در کل شهر شیراز شش دروازه ساخته بودند که همه آنها از بین رفته و تنها دروازه قران باقی‌مانده است. هر کدام از دروازه‌های ساخته شده در این شهر نامی داشتند. برخی از نام‌ها باتوجه‌به مسیری که در ادامه دروازه بود، تعیین می‌شد؛ برای مثال، مسیری که به شهر اصفهان منتهی می‌شد به دروازه اصفهان شهرت داشت. دروازه‌های این شهر به نام‌های دروازه سعدی، کازرون، قران، قصاب‌خانه، اصفهان، شاه داعی تا اله بودند. دروازه‌های مذکور به جز دروازه قران از بین رفته‌اند؛ ولی مکان دقیق آنها را اهالی شیراز می‌دانند و می‌توانند به گردشگران و مسافران نشان دهند. جایگاه شش دروازه شیراز به شرح زیر است:

• دروازه قران: بر روی تنگه الله‌اکبر و در شمال شهر شیراز
• دروازه کازرون یا دروازه شوشتر: در زمان‌های قدیم در ورودی به شهر بود؛ اما با پیشرفت در ساخت‌وساز اکنون شاهد آن هستیم که در مرکز شهر قرار دارد.
• دروازه سعدی یا دروازه گذرگاه: در سمت شرقی شهر و خروجی این قسمت بود.
• دروازه اصفهان یا استخر: در انتهای بازار وکیل قرار داشت که در سمت شمال شهر است.
• دروازه شاه داعی الله: دلیل این نام‌گذاری به‌خاطر خانه عارف نام‌دارد یعنی شاه داعی الله بود.
• دروازه قصاب‌خانه یا دروازه فسا: دلیل نام‌گذاری این دروازه به دلیل مسیر کوار و فسا است که دروازه مذکور در این مسیر بنا شده بود.

 دروازه قران که به دستور عضدالدوله دیلمی بنا گردید، قرانی نیز در بالای آن قرار دارد و علت نام‌گذاری این مکان به همین علت است. همچنین هدف از قراردادن قران در بالای دروازه، به دلیل سلامتی مسافران و متبرک شدن آنها در زمان عبور از دروازه است. با گذشت زمان و بی‌توجهی به این بنا، مردم فرسودگی را شاهد بودند که کریم‌خان زند این بنای ارزشمند را بازسازی کرد. در زمان بازسازی، اتاقی را نیز ایجاد کرد تا بتواند دو جلو کتاب قران را در آن قرار دهد. این دو جلد قران نفیس و ارزشمند که به قران هفده من شهرت دارند با خط نوه شاهرخ تیموری یعنی سلطان ابراهیم نگاشته شده است. در حال حاضر می‌توان به موزه پارس رجوع کرد و از این دو جلد قران زیبا دیدن نمود.

 دروازه قران شیراز در زمان‌های متفاوتی دچار آسیب شد تا در سال 1315 هجری خورشیدی به دستور شهرداری شیراز، این بنای تاریخی خراب شد. پس از خراب و ویران شدن این بنا، مردم دچار نگرانی و اضطراب شدند که یکی از بازرگانان شیرازی در سال 1327 با نام حاج حسین ایگار، این بنا را کمی پایین‌تر از جای اصلی آن ساخت. دروازه ساخته شده کمی متفاوت از دروازه قبلی است که در سایزی بزرگ‌تر ساخته شده است. بر روی دروازه قران، آیاتی از قران نیز نوشته شده است که می‌توان به آیه 9 سوره اسرا یا آیه 88 سوره اسرا و… اشاره کرد.

معماری دروازه قرآن شیراز

 باتوجه‌به این که دروازه قران در سال 1327 دوباره ساخته شد، می‌توان تفاوت‌هایی را با ساختمان قبلی حس کرد. سازه جدید بزرگ‌تر و پهن‌تر از قبلی است و ما شاهد سه طاق هستیم که دارای قوس تیز هستند. در بالای این سازه زیبا می‌توان یک اتاق را دید که با شش پنجره مشبک تزئین شده است که قران موجود در دروازه در این قسمت بنا قرار دارد. در قسمت غربی این بنا راه‌پله‌ای وجود دارد که می‌توان به بالای دروازه رفت و در سمت شرقی سازه، آرامگاه حاج حسین ایگار قرار دارد که نقش سازنده این بنا را بر عهده داشت. در قسمت‌های مختلف دروازه قران می‌توان آیاتی از قران کریم را مشاهده کرد و همچنین با کاشی‌های هفت‌رنگ، این سازه را تزئین کرده‌اند.

قرآن موجود در دروازه قرآن در شیراز

 باتوجه‌به وجود دو قران زیبا و نفیس در بالای دروازه قران، این نام را به آن نهادند که دو قران مذکور به دست نوه شاهرخ گورکانی یا همان سلطان ابراهیم نوشته شده است. این دو قران نفیس بسیار بزرگ و سنگین بودند که در بین مردم شیراز از آنها با نام هفده من یاد می‌شده است. این دو جلد قران در سال 1316 از بالای دروازه قران خارج و به موزه پارس منتقل شدند. وجود قران و دروازه قران در بین مردم شیراز بسیار مهم و حیاطی بود و هر ماه قمری و در روز اول آن، خود را از زیر دروازه قران رد می‌کردند تا خود و خانواده خود را از بلایا دور کنند و در پناه کتاب خداوند در امان باشند.

آدرس دروازه قران شیراز

 دروازه شیراز مابین کوه چهل مقام و باباکوهی قرار دارد که در تنگه الله‌اکبر است و می‌توان گفت که در شمال شرقی این شهر قرار گرفته است. دروازه قران در خروجی شهر شیراز است و زمانی که بخواهید به سمت شهر مرودشت بروید می‌توانید این بنای تاریخی را ببینید. همچنین می‌توان در نزدیکی دروازه قران، فلکه طاووسیه را نیز مشاهده کرد. فاصله دروازه قران تا دیگر جاهای دیدنی شیراز به شرح زیر است:

• فاصله دروازه قران تا حافظ شیرازی: کمتر از هزار متر
• فاصله دروازه قران تا مقبره خواجوی کرمانی: کمتر از ده متر
• فاصله دروازه قران تا باغ جهان‌نمای: کمتر از پانصد متر

 برای رسیدن به دروازه قران باید در ابتدا به بلوار آیت‌الله ربانی بروید و به سمت چپ رفته و بلوار را ادامه دهید. در امتداد بلوار می‌توان دروازه قران را مشاهده کرد. همچنین برای استفاده از اتوبوس نیز می‌توان خط 74 و 76 را انتخاب نمود که بلوار نارنجستان، پایانه نمازی و پایانه ولیعصر، رکن‌آباد و زیباشهر برای خطوط مذکور هستند.

سخن پایانی

 دروازه قران شیراز یکی از بناهای دیدنی و تاریخی این شهر است که در برنامه گردشگران و مسافران خواهد بود. این بنای تاریخی از قدیمی‌ترین دروازه‌های قران ایران است که توانسته با بازسازی و معماری زیبای خود محبوبیت بسیاری پیدا کند. دروازه قران در سمت شمال شرقی شیراز قرار داشته و در قدیم از زیر این دروازه عبور می‌کردند تا از شر بلا و مشکلات دور شوند. این بنا در سال 1316 تخریب شد؛ اما با همت یک بازرگان به نام حاج حسین ایگار این بنا دوباره ساخته شده که کمی پایین‌تر از بنای قبلی است و تفاوت‌هایی با سازه قبلی دارد.