خانه‌ های تاریخی اصفهان |آشنایی با بناهای بجا مانده از گذشتگان 

تاریخگردی در نصف جهان

از گذشته تاکنون اصفهان به عنوان یکی از مقاصد محبوب گردشگری برای ایرانیان و گردشگران خارجی بسیار مورد توجه بوده است. در واقع به‌دلیل این‌که شاهکار‌های معماری بسیار زیادی مانند خانه‌ های تاریخی اصفهان را در این شهر شاهد هستیم به آن لقب نصف جهان را داده‌اند. شهر اصفهان در سه دوره تاریخی به عنوان پایتخت شناخته می‌شد. از مهم‌ترین آثار برجای مانده در طول تاریخ می‌توان به موزه‌ها و کاخ‌های موجود در این شهر اشاره کرد. در واقع خانه‌ های تاریخی اصفهان برای نشان دادن اصالت و فرهنگ و شکوه اصفهان از حکومت‌های گذشته برجای مانده‌اند. در این خانه‌های تاریخی می‌توان انواع تزئینات بی‌نظیر مانند مقرنس‌کاری، آینه‌کاری و طلاکاری را مشاهده نمود.

خانه تاریخی مشروطیت اصفهان

یکی از آثار ملی ایران تحت عنوان خانه تاریخی مشروطیت اصفهان شناخته می‌شود. این خانه تاریخی در بخش شرقی میدان نقش جهان قرار دارد. به‌طور کلی خانه تاریخی مشروطیت متعلق به دوران قاجار بوده و در حال حاضر به عنوان موزه مورد استفاده قرار گرفته است. خانه مشروطیت به عنوان یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی شهر اصفهان معرفی شده که قدمت آن به ابتدای حکومت رضاشاه پهلوی بازمی‌گردد.

این بنا از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به دو شاه‌ نشین در قسمت شمالی و جنوبی آن اشاره کرد. در این خانه تاریخی می‌توانید دوازده اتاق را مشاهده نمایید که به‌دلیل نقاشی‌های دیواری و انواع گچ‌بری‌های منحصربه‌فرد و وجود شیشه‌های رنگی هر گردشگری را مجذوب خود می‌کند. به این ‌دلیل ‌که در حال حاضر از خانه مشروطیت به عنوان موزه استفاده می‌شود، می‌توانید در زمان بازدید از این محل اقدام به مشاهده عکس‌هایی از دوران مشروطیت و ماکت‌هایی نمایید که بسیار بادقت ساخته شده‌اند. اگر به تاریخ معاصر و علم سیاست علاقه‌مند هستید پیشنهاد می‌شود تا از خانه تاریخی مشروطیت اصفهان دیدن فرمایید.

خانه تاریخی ‌امین‌ التجار اصفهان

یکی دیگر از مهم‌ترین آثار ملی ایران که در خیابان عبدالرزاق و در انتهای محله بارو قرار گرفته خانه تاریخی ‌امین التجار نام دارد. قدمت این خانه تاریخی به دوران قاجاریه بازمی‌گردد و بازدید از آن همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۱۶ بعدازظهر امکانپذیر است. خانه امین التجار یکی از برجسته‌ترین آثار تاریخی در شهر اصفهان به‌شمار می‌رود؛ اما با ساخته شدن خیابان در کنار این مکان قسمت بسیاری از این بنا تخریب شده است.

صاحب اصلی این خانه شخصی به نام محمد علی ‌امین التجار است. این شخص به عنوان یکی از کاسبان و تاجران مشهور در شهر اصفهان شناخته می‌شد. این شخص یکی از چهره‌های مهم دوران مشروطه به‌شمار می‌رفت که همواره از حامیان مشروطه خواهان بود. بسیاری از جلسات مربوط به مبارزات در این خانه برگزار می‌شدند؛ به‌طوری که پس از پیروزی انقلاب مشروطه شخصی تحت عنوان حبیب الله ‌امین التجار که پسر محمد علی ‌امین التجار بوده، به عنوان نماینده مردم این شهر انتخاب شد.

این خانه در حال حاضر به خانه انگورستان نیز شناخته می‌شود. دلیل نامگذاری این خانه ساخت آن روی زمینی بوده که در دوران سلطنت نادرشاه افشار به عنوان باغ انگور از آن استفاده می‌شد. معمار این خانه تاریخی، استاد حسین چی است. در سال ۱۳۵۴ خانه ‌امین التجار تحت عنوان یکی از آثار ملی ایران با شماره ثبت ۱۲۸۰ در لیست آثار ملی قرار گرفت.

خانه دکتر اعلم

خانه دکتر اعلم که در خیابان عبدالرزاق و در بن بست زرگر قرار گرفته، به عنوان یکی از زیباترین خانه‌ های تاریخی اصفهان شناخته می‌شود که قدمت آن به دوران قاجاریه بازمی‌گردد. در واقع دلیل معروفیت و محبوبیت این خانه تاریخی سبک معماری و تزئیناتی است که در آن به‌کار رفته‌اند. این تزئینات و معماری نشان‌دهنده اشرافی بودن این خانه در دوران خود است. این خانه تاریخی فرهنگ و هنر اصیل ایرانی را در زمینه معماری به نمایش گذاشته است. به‌دلیل برخورداری از ویژگی‌ها و مشخصه‌های خاص خود، خانه دکتر اعلم در سال ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی ایران با شماره ثبت ۱۷۵۲ قرار گرفت. هنگامی که به این خانه تاریخی سفر می‌کنید در نگاه اول متوجه نمای گچ‌کاری شده آن در ایوان‌های شمالی و جنوبی خواهید شد.

علاوه‌بر این ستون‌های سنگی بسیار بزرگی در این خانه تاریخی به چشم می‌خورند. از دیگر قسمت‌های این خانه می‌توان به حیاط بزرگ که در چهار جبهه به‌واسطه بنا احاطه شده اشاره کرد. به‌طور کلی اکثر قسمت‌های این خانه تاریخی با تزئیناتی مانند آینه‌کاری و طلاکاری مزین شده و معماری بی‌بدیل آن سبب گردیده تا همواره در صدر خانه‌ های تاریخی اصفهان قرار بگیرد.

خانه تاریخی حقیقی

خانه تاریخی حقیقی در چهارراه تختی و در محله قدیمی بارو قرار دارد. این خانه یکی از خانه‌ های بسیار قدیمی اصفهان به‌شمار می‌رود که قدمت آن به دوران صفویه بازمی‌گردد. محله‌ بارو در زمان‌های گذشته به عنوان یکی از محل‌های پررونق شناخته می‌شد. باتوجه به نام این خانه تاریخی متوجه خواهید شد که به‌واسطه شخصی به نام اخوان حقیقی بنا گردید.

در سال ۱۳۵۲ خانه حقیقی به‌واسطه دولت خریداری و در اختیار وزارت فرهنگ قرار گرفت. از آثار ملی ثبت شده در تاریخ ایران می‌توان به این خانه نیز اشاره نمود. در رابطه با معماری و فضاسازی این خانه باید به دو بخش اندرونی و بیرونی اشاره کرد. یک حیاط نسبتاً بزرگ و یک حوض نیز در آن به چشم می‌خورند و سطح این حیات پس از بازسازی‌های سال‌های اخیر، آجر فرش شده است. در بخش شمالی این خانه می‌توانید یک اتاق تحت عنوان شاه نشین را مشاهده کنید که یک پنجره بسیار بزرگ دارد.

از دیگر تزئینات خانه حقیقی می‌توان به طلاکاری و بوته‌های منقش شده اشاره کرد. این تزئینات شباهت بسیار زیادی به تزئینات ادوار گذشته و دوران کریم خان در شیراز دارند. خانه حقیقی آسیب‌های زیادی را در زمان جنگ بین ایران و عراق متحمل شد و پس از آن بسیاری از هنر دوستان و استادان معماری اقدام به بازسازی و مرمت آن نمودند. از جذاب‌ترین بخش‌های این بنا می‌توان به پنجره‌های ارسی اشاره کرد.

مجموعه خان خوراسگان

این مجموعه در شهر خوراسگان و در خیابان اباذر قرار گرفته است. در حال حاضر این مجموعه به عنوان یکی از قدیمی‌ ترین خانه‌ های تاریخی اصفهان معرفی می‌شود که در شرق این شهر قرار دارد. مساحت تقریبی این مجموعه در حدود ۲۲ هزار مترمربع بوده و قدمت آن به چندین قرن می‌رسد. در این عمارت در ادوار گذشته در حدود ۲۰ خانه، یک باغ و بخش‌های دیگری مانند انبار و کارگاه قالی بافی و محلی نیز به منظور نگهداری حبوبات تعبیه شده بود وجود داشت.

از ۲۰ خانه موجود در این مجموعه در حال حاضر فقط ۹ خانه از آن باقی مانده است. نکته جالبی که در رابطه با این خانه تاریخی و قدیمی وجود دارد این است که هم اکنون این خانه به عنوان یک خانه مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از مهم‌ترین بخش‌های این امارات می‌توان به مجموعه شاه نشین و آینه خانه اشاره کرد. هنگامی که وارد این خانه تاریخی می‌شوید گچ‌بری‌ها و نقاشی‌های روغنی و درب‌های نفیس خودنمایی می‌کنند. توجه داشته باشید که قدمت این خانه تاریخی به دوران صفویه بازمی‌گردد. در واقع اوایل ساخت این بنا به حکومت صفویان مرتبط می‌شود؛ اما به‌طور کلی این مجموعه در گذر زمان تکمیل گردید.

خانه تاریخی سوکیاس

این خانه تاریخی در کوچه تبریزی‌ها و دانشکده حفاظت و مرمت اصفهان واقع شده است. قدمت خانه تاریخی سوکیاس به دوران صفویه بازمی‌گردد و برای بازدید از آن نیز می‌توانید همه روزه با هماهنگی حراست مجموعه دانشگاه و به‌واسطه صدور اجازه از آن‌ها اقدام نمایید. این خانه تاریخی یکی از جذاب‌ترین و محبوب‌ترین خانه‌های تاریخی در اصفهان به‌شمار می‌رود که در محله جلفا قرار دارد.

در زمان بازدید از این خانه تاریخی می‌توانید تلفیقی از معماری اسلامی و مسیحی را مشاهده نمایید. به‌دلیل نام آخرین مالک آن نام این عمارت سوکیاس گذاشته شد. در دوران پهلوی این خانه تاریخی متروکه شد؛ اما سرانجام در سال ۱۳۵۲ به‌واسطه فرح پهلوی خریداری گردیده و پس از آن به دانشگاه فارابی واگذار شد. این خانه تاریخی از دو خانه تشکیل شده که برای معرفی بهتر آن‌ها با شماره یک و دو معرفی می‌شوند. قدمت خانه شماره ۱ به دوران صفویه بازمی‌گردد. در این بخش عمارتی با مساحت ۳۱۰۰ مترمربع قرار دارد. دانشگاه هنر اصفهان خانه را در سال ۱۳۷۶ مورد مرمت قرار داد.

یک سال پس از مرمت و بازسازی این خانه تاریخی بخش جنوبی خانه به عنوان یک فضای آموزشی مورد استفاده قرار گرفت. هم اکنون در بخش شمالی این خانه آزمایشگاه‌های تخصصی شیمی و متالوژی وجود دارند و در بخش جنوبی آن نیز کارگاه‌های تخصصی مرمت مانند کارگاه سفال و مرمت عاج و استخوان، مرمت سفال و مرمت نقاشی به چشم می‌خورند.

کلام پایانی

شهر اصفهان به‌دلیل داشتن جاذبه‌ های تاریخی و گردشگری بسیار زیاد، مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار گرفته است. در این شهر می‌توانید آثار ادوار گذشته را مشاهده نمایید که نشان‌دهنده فرهنگ غنی ایرانیان هستند. یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی که در این شهر وجود دارد خانه‌ های تاریخی اصفهان بوده که هر یک از آن‌ها دنیایی از فرهنگ و تمدن را برای علاقه‌مندان به تاریخ نشان می‌دهد. از معروف‌ترین خانه‌های تاریخی این شهر می‌توان به خانه تاریخی مشروطیت اصفهان و خانه تاریخی مشیرالملک اشاره کرد.