قلعه رستم

در این مقاله از وب سایت گردشگری تاپ تراول شما را با قلعه تاریخی رستم در شهر زابل آشنا خواهیم کرد. در ادامه مطلب همراه ما باشید.

سیستان و بلوچستان با وسعت و تنوع جغرافیایی، قومی و مذهبی و نیز داشتن مناطق بکر و دست نخورده که از آن به عنوان گنج پنهان و سرزمین ناشناخته ها یاد می شود، ظرفیت و توانمندی بالایی برای جذب گردشگر دارد که در صورت توجه بیشتر و فراهم کردن زیر ساختها صنعت گردشگری را متحول خواهد کرد.منطقه سیستان در شمال سیستان و بلوچستان با پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون علاوه بر مناظر بکر طبیعی چون آب، بیابان، جنگل و مانند آن بهشتی از آثار تاریخی و باستانی کشور است.

قلعه رستم، در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل، بعد از شهر سوخته خارج از جاده اصلی بنایی وسیع و مربوط به دوران صفوی – سلجوقی است. محوطه‌ای که قلعه در آن قرار دارد معروف به محوطه حوض‌دار است.

در این منطقه بقایای یک شهر باستانی با آجرکاری و ساختمان‌های متعدد و سردر ورودی، برج نگهبانی و ۱۵برج دفاعی است.عناصر اصلی ساختمان شاه‌نشین قلعه رستم شامل حیاط مرکزی، ایوان‌های شمالی و جنوبی، مجموعه‌‏ای از اتاق‌های مختلف در اطراف حیاط مرکزی، ساختمان حاکم‏نشین و ساختمان امنیتی در سه ‌طبقه که متصل به مجموعه است.
در برخی از اتاق ‌های این قلعه پنجره‏‌های مشبک مانندی با قرار دادن خشت‌ها در کنار یکدیگر به وجود آمده و حصار یا باروی قلعه با استفاده از وضعیت طبیعی از شرق به غرب با نقشه چندضلعی نامنظم ساخته‌شده، قلعه بر اساس نقشه از پیش تعیین‌شده انجام شده با این توجه که ضلع شمالی قلعه بادشکن مناسبی در مقابل بادهای 120 روزه معروف سیستان داشته باشد.بخش شرقی قلعه و روبروی شاه‌نشین یخدان قرار دارد که شامل یک فضای مدور نسبتاً وسیعی به ارتفاع 5 متر از سطح زمین است.
با فاصله کمی از ارگ شاه‏نشین اسطبل قرار دارد و در پشت آن ساختمان طویلی که بدنه‌ اضلاع آن آخورهایی به‌ ردیف شکل گرفته شده است دیده می‏شود.خندقی به عرض 5/7 متر با اندازه‌های متغیر در بعضی مکان‌ها قلعه را در برگرفته و به دلیل انباشته شدن خاک، عمق خندق چندان زیاد به نظر نمی آید.طبق شرایط اقلیمی و وضعیت آب و هوایی و موقعیت استراتژیکی منطقه معماران و سازندگان می‌بایست دژی مستحکم به‌منظور بهره‌برداری‌های نظامی و مسکونی ایجاد می‌کردند که مناسب‏ترین مصالح ساختمانی آن خشت خام بوده، البته در بعضی موارد آثار گچ نیز در اتاق‌ها دیده می‌‏شود.دروازه ورودی و 15 برج تدافعی اطراف قلعه برای مقابله با ناملایمات طبیعی ساخته‌شده‌است، تیرکش های داخل دیوار و برج‌ها و کنگره‏های حصار، وضعیت دفاعی قلعه را نشان می‌دهند.

تاریخچه

این قلعه بزرگ‌ترین قلعه دوران صفوی و مربوط به خوانین سیستانی در زمان صفویان بوده است که با عناوین رئیس‌رستم(شاه رستم رئیسی) و رئیس‌بهمن و… در منطقه حوض‌دار حکومت میکردند. این منطقه و عظمت آن جنبه افسانه‌ای داشته و انتساب آن به نام آورترین شخصیت سیستان یعنی رستم در شاهنامه است. در مجموع حدود ۱۵ تپه مربوط به دوران پیش از تاریخ نیز در این نواحی وجود دارد. باستان شناسان تعدادی سکه نقره مربوط به پوراندخت ملکه ساسانی در این منطقه کشف کرده‌اند.

این آثار به علت پرت بودن از جاده اصلی مورد توجه گردشگران و مردم منطقه نشده لذا به علت عدم آگاهی مسافران مورد توجه تعداد اندکی از گردشگران قرار می‌گیرد. این قلعه به علت نبود اعتبارات مالی و منابع انسانی، سیر فرسایشی را طی می نماید و حفاری‌های غیرمجاز در این قلعه باعث سرعت بخشیدن به تخریب این بنای عظیم تاریخی شده است.