آشنایی با کلات نادری ، خراسان رضوی | Kalat Nader 

کلات نادری

در این مقاله از معرفی جاهای دیدنی مشهد درباره شهر کلات سخن خواهیم گفت .در ادامه همراه مجله تاپ تراول باشید تا با کلات نادرب بیشتر آشنا شوید.

کلات شهری است در شمال شرقی استان خراسان رضوی. کلات به نام نادر شاه رقم خورده‌است. شهری که در میان کوه‌های هزارمسجد قرار گرفته‌است و از مشهد تا آن، ۱۴۵ کیلومتر جاده کوهستانی است. این شهر، از شمال به وسیله تپه ماهورهای نسبتاً پست به طول ۱۸۰ کیلومتر با کشور ترکمنستان همجوار است. از جنوب به کوه هزارمسجد و شهرستان مشهد، از شرق به شهرستان سرخس و از سمت غرب به شهرستان درگز محدود می‌شود.

کلات در لغت به معنی «آبادی و زیستگاه بر فراز کوه» است و همان‌گونه که از نامش پیداست، این منطقه هویتش را از نادر می‌گیرد و فراز و فرودهای تاریخی‌اش را با نادر تجربه کرده‌است.

هنگامی که نادرشاه افشار در خراسان به حکومت رسید، ایران با آسیب جدی ضعف حکومت مرکزی روبه‌رو بود، اما نادر نه‌تنها این اتحاد را برای ایرانیان به ارمغان آورد بلکه مهاجمان ایران را نیز به عقب راند و کشورگشایی‌اش را تا هندوستان ادامه داد.

او دستور ساخت کاخی را در کلات نادری داد که هم‌اکنون به عمارت خورشید یا کاخ خورشید مشهور است. او ظاهراً از این کاخ به عنوان محلی برای حفاظت از گنجینه نادر استفاده می‌کرده‌است. این کاخ تا پایان عمر نادر نیز نیمه کاره ماند، اما با همین شرایط در مدت زمان حکومت نادر مورد استفاده قرار می‌گرفت.

تاریخچه 

سرزمین کلات با توجه به این که در میان کوه قرار گرفته، به سرزمین دژهای نفوذ ناپذیر شهرت دارد و دلیل انتخاب کلات توسط نادر نیز همین نفوذناپذیری آن بوده‌است.

به عبارت بهتر کاخ خورشید، کاخ و گنجینه گنج‌های نادر بوده‌است، تخت طاووس، الماس کوه نور، الماس دریای نور و گنج‌های حاصل از جهانگشایی او به هندوستان که فراوانی آن و گران بهایی‌ اش در تاریخ شهره عام است تا جایی که می‌گویند نادر هنگامی که هند را فتح کرد، در برابر دریافت کلید گنجینه هندیان پذیرفت که حکمرانی را از حاکم هند سلب نکند و او حاکم هند بماند. او سپس گنجینه‌ای آنچنان ارزشمند با خود به ایران آورد که تا ۳ سال تمام ایرانیان از پرداخت مالیات معاف شدند.

دیدنی های اطراف کلات

• قره سو
• بند نادری
• اورتکند
• کاخ خورشید

کاخ خورشید 

کاخ خورشید، بنایی ۳ طبقه است که اسرای هندی آن را بنا کردند. این کاخ مجموعاً ۱۲ اتاق دارد که داخل هر اتاق تزییناتی از نقاشی و گچبری دیده می‌شود. در میان این تزیینات، تصاویری از شاهزادگان نادری نیز به چشم می‌خورد. در وسط این بنای ۸ ضلعی، برج‌های استوانه‌ای مانند در دوطبقه قرار دارد که محل اقامت شاه و خانواده‌اش بوده‌است.

زیبایی این کاخ بیشتر در آرایش نمای خارجی کنگره‌دار ساختمان است که در آن معماری مغولی – هندی به چشم می‌خورد. داخل اتاق‌ها با نقاشی و گچبری تزیین شده‌اند. در وسط این بنا نیز از سطح پشت‌بام برجی مدور با ترکهای شبیه نیم ستون معروف به خیاری احداث شده‌است. کاخ خورشید در طول زمان، دچار آسیب‌های فراوانی شد ازجمله این که هم‌اکنون ارتفاع بنای ۲۵ متری آن به ۲۰متر کاهش پیدا کرده و طبقه سوم آن به شکل مخروبه درآمده‌است.

ارتکند

ارتکند تنها ۱۸ کیلومتر با کلات نادری فاصله دارد . برای رسیدن به آبشار ارتکند،‌ ابتدا وارد جنگل انبوهی می ‌شویم که در سمت چپ آن رودخانه ‌ای با آبشارهایی زیبا به چشم می‌ خورد. پس از عبور از جنگل و دره ای زیبا به غاری می رسیم که در سوی دیگرش آبشار ۱۰ متری ارتکند قرار گرفته است.

دقت داشته باشید که راه دسترسی به آن دشوار است و بهتر است صبح زود را برای حرکت انتخاب کنید تا بتوانید نهایت بهره را از سفر خود ببرید و به موقع برگردید. در واقع حدود یک ساعت و چهل دقیقه در هر سمت از مسیرتان پیاده روی در پیش خواهید داشت.

آبشار قره سو

آبشار قره سو در کیلومتر با کاخ هورشید فاصله دارد و گفته می شود به دلیل نامناسب بودن آب کاخ نادرشاه دستور داده بود که آب آن را به نحوی به کاخ منتقل کنند. ان ها یک شبکه مهندسی شده و خارق العاده طراحی کردند که به وسیله لوله های سفالی به قطز ۵۰ سانتی متر آب را به کاخ منتقل می کردند. امروز بقایای این لوله ها قابل مشاهده است.

آبشارهای قره ‌سو در فاصله ده کیلومتری جنوب غربی شهرستان کلات نادری با ارتفاع حدود ۱۱۹۰ متر از سطح دریا واقع شده اند. قره سو یکی از مهم ترین آبشارهای این استان به شمار می ‌آید. بر دیوارهای دره  نردبان‌ های فلزی نصب شده تا مسیر رفت ‌وآمد به آبشار را برای گردشگران آسان تر سازند.

شما باید هشت نردبان را طی کنید تا به سرچشمه این ابشار زیبا برسید.. قره ‌سو واژه ای است ترکی و به معنی “آب سیاه” است و چون بستر و کف رودخانه را سنگ های سیاه پوشانده، وقتی آب روی آنها حرکت می کند، مسیر رودخانه سیاه دیده می شود.

مسجد کبود گنبد

کافی است تنها ۲۰۰ متر از کاخ خورشید به سمت شرق بروید تا به مسجد کبور گنبد برسید که به دلیل کاشی های کبود رنگش این نام را برای آن انتخاب کرده اند.  گفته می شود بنای اصلی مسجد در دوران سلجوقیان  (سده‌ های پنجم و ششم هجری) در کلات نادری ساخته شده است و پس از آن نادر شاه آن را مرمت کرد و برخی از قسمت ها مانند بیتوتات و ایوان های اطراف را به بنای اصلی اضافه کرد. پسر فتحعلی خان جلایر، یلنگتوش خان نیز یک بار این بنا را بازسازی کرد.

جلایری ‌ها خاندان بزرگی بودند که از دیرباز  از طرف پادشاهان ایران ماموریت حکومت بر کلات نادری را بر عهده می گرفتند و بزرگشان فردی است به نام تهماسب قلی خان جلایر که در دستگاه نادرشاه  از جایگاه بالایی برخوردار بود. اکنون هم زیر گنبد مسجد کبود گنبد کلات نادری سه سنگ قبر قدیمی به چشم می خورد که یکی‌ از آن ها متعلق به گور حمید محمد خان برادر یلنگتوش خان مرمت گر مسجد است.