کاخ موزه مرمر رامسر
در این مقاله از معرفی جاهای دیدنی رامسر یکی از جاذبه های تاریخی و بسیار زیبای این شهر توریستی یعنی کاخ موزه مرمر را به شما معرفی خواهیم کرد.
کاخ موزه مرمر رامسر با نام های دیگر کاخ سلطنتی رامسر، کاخ مرمر، باغ رامسر، موزه کاخ رامسر، کاخ موزه مرمر، تماشاگه خزر یکی از آثار بسیار دیدنی و نفیس به جا مانده از دوران پهلوی در شمال ایران است. این کاخ به دستور رضا شاه پهلوی در سال ۱۳۱۶ بهره برداری شد و همچنین تا انقلاب سال 1357 به عنوان اقامتگاه خانواده پادشاهی استفاده می شد. این ساختمان در میان باغی با مساحت 60000 متر قرار گرفته است که اولین نهال های مرکبات اصلاح شده و گیاهان تزئینی نایاب در این باغ کاشته شده است و یکی از باغ های بسیار متنوع و جالب ایران است.
معماری این کاخ با زیر بنای حدود ششصد متر اثر مهندس هوانس اونیک غریبیان با نظارت معماران ایرانی و آلمانی آن روزگار است. بنای کاخ از سنگ مرمر سفید رگه در با ایوانی دارای ۴ ستون حجاری شده از سنگ مرمر یکپارچهاست و در دو سوی پلکان پشت کاخ، دو مجسمه مرمرین ببر قرار گرفتهاست. در ابتدای بنا یک تالار مرکزی قرار دارد که دربهای اتاقهای جانبی به آن باز میشود.
پس از انقلاب، این کاخ تحت مالکیت بنیاد مستضعفان قرار گرفت و در سال 1379 به منظور نمایش کاخ استراحتی رامسر و آثار متعلق به این کاخ و پژوهش روی آثار متنوع مربوط به حوزه ی حاشیه ی دریای مازندران گشایش یافت و با عنوان تماشاگه خزر به صورت موزه برای عموم قابل بازدید است. آثار به نمایش در آمده در این موزه شامل مبلمان، شمعدانها و بوفههای آنتیک، مجسمههای برنزی و مرمرین نفیس و تابلوهایی از هنرمندان مشهور جهان است. در محوطه جلوی کاخ درخت کاجی به بلندای۲۳ متر وجود دارد که در سال۱۳۹۲ خورشیدی کاشته شده است. این کاج به نام ۴ شاخ معروف است. ضخامت این درخت بیش از یک و نیم متر است. در حوض جلوی کاخ نیز حوض آبی رنگی وجود دارد که در آن تعدادی ماهی خاویار جهت تزیین نگهداری میشوند. آدرس کاخ مرمر رامسر در داخل شهر رامسر و در مسیر بسیار دسترسی قرار دارد. این کاخ به علت کثرت استفاده از سنگ مرمر به کاخ مرمر شهره شد ه است.
بنای کاخ به همراه ساختمانهای جانبی آن به دلیل جاذبه های ویژه ای که دارد مورخ ۱۹/۲/۱۳۷۸ با شماره ۳ ۲۳۲ به ثبت آثار تاریخی رسیده است.
بنای این عمارت به سال ۱۳۱۶ خورشیدی با مساحتی حدود ۶۰۰ متر مربع ، مقارن با احیاء وگسترش راههای کناره جنوبی دریای مازندران وتوسعه وزیبا سازی شهر رامسر درمحوطه ای به وسعت شصت هزار متر مربع احداث گردید. نمای بیرونی این عمارت پوشیده از سنگهای مرمرینی است که دستان هنرمندان ایران زمین جلوه ای بی بدیل وماندگار در آن به یادگار گذاشته است . این بنا تنها گوشه ای از ذوق وتوانمندی هنرمندان حجار ایرانی رادر اعصار تاریخی به نمایش می گذارد.از شاخصهای معماری این کاخ می توان به گچ بریهای نفیس ومتنوع آن اشاره نمود که با توجه به تقارن سالنها ، گوناگونی طرح ورنگ آمیزی متفاوت آنها جلوه ای خاص وسیمایی دلنشین به این عمارت بخشیده است . ازاشکال هندسی به کار رفته در طراحی واجرای کفپوشهای چوبی و نیز منبت کاریهای انجام شده بر روی دربها و پنچره ها نمی توان گذشت.آثار موجود در این موزه عبارتند از:یافته های باستانشناسی ، فرشهای زیبا بافته شده توسط دستان توانای هنرمندان ایرانی ، تابلوهای نفیس از نقاشان بزرگ دنیا ، مجسمه های سنگی وبرنزی ،آثار بلوری و آثار منحصر بفرد هنرمندان بزرگ وبه نام جهان .
محوطه موزه کاخ رامسر یکی از باغ های گیاه شناسی ایران می باشد که گونه های گیاهی منحصر به فرد در ادوار مختلف در این باغ کاشته شده است که برخی از این گونه هابرای اولین بار در ایران کاشته شده است که به جرات می توان گفت در خاور میانه بی نظیر است.
از برجسته ترین گونه های گیاهی موجود در این باغ می توان به گیاه برهنه ساقه اشاره نمود که از ابتدایی ترین گونه های گیاهی موجود در دنیا و حدودا مربوط به ۴۰۰ میلیون سال پیش می باشد که در محیط های غیر طبیعی مورد پرورش قرار گرفته و با عنوان دومین مکان در آسیا و اولین در خاور میانه در معرض بازدید عموم قرار گرفته است .
حوض مدوری در جلوی کاخ رامسر احداث شده که گویی جزئی از بناست پس از طی حدود یازده پله بالاتر از حوض به ورودی اصلی از شمال می رسید. پله های ورودی شمالی که جهت ورود به کاخ تعبیه شده ، عرض آنها از پایین به بالا کم می شود ، جلوه خاصی به کاخ رامسر داده ، در مدخل ورودی شمالی ۴ ستون مرمری یکپارچه ۱۰ متری استفاده شده ، تاج و پای ستونها حجاری شده و بدنه کل ستونها در ارتفاع به شکل ۸ قوس نیم دایره است.
در سقف تراس ، هال و اطاقهای اصلی طرفین هال و در فاصله بین دیوارها و سقف گچبری های زیبایی نظیر حیوانات ، گیاه هان و چهره انسان (زن) به صورت غیر مشابه دیده می شود. چهره انسان در گچبریها ، چهره ایرانی نیست و ظاهراً هنرمند گچکار ایرانی نبوده و حجاری ستونها و سرستونهای کاه رامسر نیز یادآور هنر هنرمندان یونانی است. هال و اطاقها دارای شومینه است که آتشخانه آن از چدن و آتش بران و اطراف آن از برنج است و اطراف شومینه ، گچبری های از گل و گیاه دیده می شود.
در جبهه جنوب کاخ سلطنتی رامسر که راه دیگر ورود به کاخ می باشد ، دو ببر نشسته از جنس سنگ مرمر در طرفین پله های ورودی قرار گرفته است.
ارتفاع کف کرسی بنا ۲ متر است و محوطه تحتانی کاخ رامسر خالی است که بدین ترتیب یک طبقه زیرزمین بوجود آمده است. البته بازدید از زیرزمین کاخ امکان پذیر نیست.
با عنایت به اینکه کاخ مرمر رامسر با سنگ مرمر رگه دار اونیک مشهد نما کاری شده و در مدخل ورودی از ۴ ستون مرمری یکپارچه ۱۰ متری استفاده شده و در پشت کاخ دو ببر مرمرین پله ها را مزین کرده اند به کاخ مرمر نام گذاری شده است.
عمارتهای دیگر احداث شده در باغ رامسر
در باغ رامسر ۵ عمارت دیگر بنا شده (۳ عمارت در جنوب شامل حمام ، انباری و تاسیسات و در ۲ عمارت در شمال واحد سرایداری و نگهبانی است) حمام قدیم کاخ رامسر تنها در زمان رضاخان مورد بهره برداری قرار گرفته و بعد از آن در سال ۱۳۲۰ در داخل عمارت کاخ ، حمام جدیدی بنا شد ، حمام قدیمی شامل خزینه آبگرم ، خزینه اب سرد (سربین و رخت کن) ، حوض سربین و … بوده و منبع گرمایش آن آتش خانه با سوخت هیزم می باشد و آب آن از چشمه واقع در جنوب غربی محوطه تامین می شده ، البته متاسفانه در جوار حمام باغ رامسر کافی شاپ و رستورانی با مصالح آجر و ایرانیت بنا شده است!! و عمارت انباری به محل فروش صنایع دستی تبدیل شده و یک آلاچیق چوبی در شرق فروشگاه نیز برای فروش سوغات احداث شده و در نهایت در جنوب شرق باغ رامسر سرویس بهداشتی برای بازدیدکنندگان تعبیه شده است.
معماری باغ
ساختمان کاخ سلطنتی رامسر در میان باغی به مساحت ۶۰۰۰۰ متر قرار دارد که اولین نهالهای مرکبات اصلاح شده و گیاهان تزیینی نایاب در این باغ کاشته شدهاست و یکی از جالبترین و متنوعترین باغهای ایران است. در این باغ ۱۸۰۰ گونه اصله مرکبات و ۳۰۰ اصله کیوی کاج ، سرو و نخل با بیشترین فراوانی دیده می شود و مابقی گیاهان نیز با پلاکاردهای که نام و گونه آن مشخص شده در باغ رامسر قابل مشاهده است. گیاه پسیلتوم نودم که تنها در قاره آمریکا و ژاپن دیده می شود در این باغ رشد نمو داشته و در باغ کاخ موزه رامسر پرورش داده شده است.
نکته جالب در طراحی معابر این باغ به گونه ای است که شما به صورت مستقیم نمی توانید به کاخ وارد شوید و راه ورودی از دو سمت شرق و غرب دیده شده است و مسئله پیچ حجاب ایرانی در این باغ به خوبی رعایت شده است. مسیرها با شن و ماسه کفپوش شده و با شمشاد و انواع گلهای دیگر تزئین شده است.
پس از وقوع انقلاب در سال ۱۳۵۷ مالکیت کاخ رامسر به عهده بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی بود و در سال ۱۳۵۸ تنها به مدت ۴۵ روز بازدید از کاخ برای عموم بازگشایی شد ، اما به دلیل مسائل امنیتی کاخ به مدت ۲۱ سال بدون استفاده باقی ماند!! و اقلام داخل کاخ موزه جهت نگهداری به تهران منتقل شد (البته مردم بومی اظهار می کردند بسیاری از اشیاء سرقت شد و به همین دلیل درب کاخ بسته و اشیاء باقی مانده کاخ سلطنتی رامسر به تهران انتقال داده شد)
در اواخر سال ۱۳۷۷ پرونده ثبت ملی کاخ رامسر تهیه و در نهایت امر «باغ رامسر و مستحدثات واقع در آن» در اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۸ در سیاهه آثار ملی قرار گرفت.