کاخ ساسانی سروستان
کاخ ساسانی سروستان، در استان زیبای فارس، 9 کیلومتری جنوب غربی شهرستان سروستان، در مسیری که به روستای نظرآباد فارس منتهی می گردد. این کاخ کهن ترین گنبد آجری ایران را در خود جای داده است. در ادامه مطلب همراه مجله تاپ تراول باشید تا با این کاخ تاریخی بیشتر آشنا شوید.
کاخ سروستان که قدیمی ترین گنبد آجری کشور محسوب می شود در زمان بهرام گور ساسانی ساخته شده است. آخرین بررسی های باستان شناسی در مجموعه کاخ سروستان نشان می دهد که این مجموعه ساسان در دوره اوج شکوه خود حدود 30 هکتار وسعت داشته است.
معرفی کاخ ساسانی سروستان
کاخ ساسانی سروستان یکی از کهن‌ترین کاخ‌های به‌جامانده از دوران ساسانی است. این کاخ از سبک معماری خاصی بهره برده است و همین امر باعث شده است، که زیبایی کاخ بعد از سال‌ها و قرن‌ها همچنان پابرجا باقی بماند. این بنا نماد دوران باشکوه ساسانی بوده و یکی از معدود آثار به‌جای مانده از دوران پادشاهی ساسانی در ایران است.
ساسانیان آخرین خاندان از پادشاه ایرانی بوده‌اند، که سلطنت آن‌ها با ورود اسلام به ایران از بین رفت. با توجه به حمله اعراب مسلمان به ایران کاخ‌های این پادشاهان نیز غارت و به آتش کشیده شد. کاخ ساسانی سروستان در 24 شهریور سال 1310 به شماره 23 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. با این که قدمت ثبت این اثر خود طولانی است، اما در کمال تعجب می‌بینیم، که این کاخ به حال خود و خدا رها شده است.
معماری کاخ ساسانی سروستان
نمای اصلی بنا در ضلع جنوبی قرار دارد که شامل یک ایوان مرکزی و دو ایوان کوچکتر در دو طرف است. ایوان مرکزی به تالار اصلی و بعد از آن به چهار حیاط وصل می شود و دیوار جنوبی تالار مرکزی به یک ایوان جانبی خارجی راه می یابد.
ایوانی که در سمت شمال کاخ واقع است به وسیله چند پله به محوطه خارج کاخ مربوط می شود ولی ایوان بزرگ شرقی به تالار مرکزی و بخش های دیگر بنا ارتباط دارد و در دو طرف این بنا دو اتاق باریک با طاق گهواره ای قرار دارد که مقابل هم قرار نگرفته اند. استفاده از فیلپوش برای قرار گرفتن گنبدها روی بنا به طور واضح دیده می شود.
برای تقویت گنبدهای مدور از گوشواره استفاده شده همچنین روش، استفاده از ستون ها را بعنوان محافظ سقف در اتاق ها دیده می شود. همچنین تپه ها و ناهمواری های زمین های مجاور نشانگر ابنیه ای است که در نزدیکی کاخ بنیاد بوده است. روی هم رفته نقشه کاخ سروستان روش بسیار بدیع و جالب معماری عهد ساسانی را به نمایش می گذارد.
مصالح بکار رفته در کاخ ساسانی سروستان از سنگ و گچ است. کاخ سروستان دارای ایوانی مربع شکل است که ۱۳متر طول و عرض و ۱۸متر ارتفاع دارد. کاخ سروستان مشابهت بسیاری به کاخ اردشیر در فیروزآباد دارد. این کاخ کوچکتر از کاخ فیروزآباد است و طاق های آن با آجر زده شده اند.
کاخ سروستان از نظر ابعاد و مساحت یک چهارم کاخ فیروزآباد است و بنظر میرسد تنها یک تالار پذیرایی بوده است.
زمان ساخت
برخی از پژوهشگران معماری ساسانی، با توجه به تکنیک پیشرفته تر در طرحی کلی و جزئیات بنا آن را متعلق به اواخر دوران ساسانی می دانند و معتقدند که ساخت این بنا یکی از نخستین قدم ها در جهت سبک ساختمانی ویژه ای بود که معماری گوتیک را می توان تحقق نهایی آن دانست.
در منابعی تاریخی-جغرافیایی اطلاعاتی در باب کاخ ساسان یافت می شود. این خردادبه در کتاب المسالک و الممالک پس از توضیحات فراوان در مورد شهر استخر و عنوان اینکه استخر یکی از قدیمی ترین شهرهای پارس است، سروستان را یکی از قصبه های آن می شمارد. او در آن میان از بنایی یاد می کند که عظیم بوده و ساختمان آن از سنگ و گچ ساخته شده است و مشتمل بر گنبدهای تالار ستون دار، چند ایوان، اتاق ها و راهروهای متعددی می باشد. او بنای این کاخ را به بهرام پنجم ساسانی نسبت می دهند.
ویژگی‌های کاخ ساسانی سروستان
این کاخ دارای ویژگی‌های زیادی است، که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- کاخ ساسانی سروستان از معدود کاخ‌های برجای‌مانده از دوران ساسانی در استان فارس است.
- مصالح به کار رفته در این کاخ از نوع سنگ و آجر مقاوم بوده و برای تزئین کاخ نیز از نوعی گچ استفاده شده است.
- پلان نقشه و سبک معماری این کاخ نسبت به دیگر بناهای دوره ساسانی و قبل‌تر از آن، پیچیده‌تر بوده و نشان از تکامل معماری در دوره ساسانی دارد.
- کاخ ساسانی سروستان شباهت زیادی به کاخ اردشیر در فیروزآباد دارد. شاید بتوان گفت، که این کاخ نمونه کوچکتر از کاخ فیروزآباد است، که طاق‌های آن با آجر زده‌شده است.
- کاخ سروستان دارای یک تالار پذیرایی بوده و به نظر میرسد، که فقط به‌عنوان یک کاخ تفریحی و تفرجگاه و شکارگاه از آن استفاده می‌شده است.
- در طاق‌های کاخ سروستان مهارت‌ها و ریزه‌کاری‌های زیبای به‌کاررفته است، که در دیگر بناها با این قدمت، آن‌ها را مشاهده نمی‌کنیم.
- در دو طرف این کاخ اتاق‌های باریک کوچکی قرارگرفته است که مقابل هم نیستند.
دسترسی
به دلیل هوای مطبوع، بهترین زمان برای دیدار از این کاخ فصل بهار است. به طور کلی در این مدت استان فارس بسیار زیبا به نظر می رسد. قبل از اینکه عزم سفر به این منطقه و مشاهده ی کاخ را کنید، بد نیست بدانید هیچ گونه امکانات رفاهی اعم از رستوران، بوفه و سرویس بهداشتی در اطراف این مجموعه وجود ندارد، بناراین شما نیاز دارید حتی آب آشامیدنی را هم به همراه خود ببرید.
نکته ی تاسف برانگیز اینکه برای کسب اطلاعات از تاریخ و وضعیت کاخ هم هیچ گونه تابلویی وجود ندارد.اگر بخواهیم این تاسف را کامل کنیم باید بگوییم که حتی تابلویی که مسیر شیراز به سروستان را مشخص کند نیز وجود ندارد. با تمام این مشکلات بدون شک رنج سفر و تماشای این کاخ ارزشش را دارد. اگر در طول شب بتوانید از بنا دیدن کنید، علاوه بر خود کاخ می توانید از تماشای آسمان زیبا و پرستاره ی شب هم لذت بسیاری ببرید.
جاهای دیدنی تهران + تفریحات، آدرس و توضیحات
جاهای دیدنی درگز، سفر به دل تاریخ و طبیعت خراسان
