مسجد شیخ لطف الله اصفهان ، با معماری شگفت انگیز و دیدنی 

مسجد شیخ لطف الله

در این مطلب از مجله گردشگری تاپ تراول شما را با مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین مساجد ایران آشنا خواهیم کرد. در ادامه همراه ما باشید.

مسجد شیخ لطف الله (Sheikh Lotfollah Mosque) یکی از زیباترین و منحصر به فردترین مساجد ایران است که به دلیل داشتن تزئینات زیاد و معماری فوق العاده، شهرت زیادی دارد. این مسجد در میدان نقش جهان اصفهان واقع شده و نزدیک این مسجد بناهایی مانند عالی قاپو، مسجد امام و سردر قیصریه فرصت خوبی را در اختیار گردشگران قرار داده تا بتوانند چند اثر هنری زیبا را در یک روز مشاهده کنند. این مسجد با رنگ های طبیعی و بسیار زیبایش شهرت جهانی پیدا کرده و محوبیت زیادی نزد توریست های داخلی و خارجی به دست آورده است.

شیخ لطف الله کیست؟

شیخ لطف الله از بزرگ‌ترین علمای شیعه بود که در منطقه جبل عامل در لبنان امروزی سکونت داشت. او با دعوت شاه عباس اول همراه با برخی از بزرگان شیعه، برای سکونت به ایران آمد. شیخ لطف الله در ابتدا به مشهد رفت و در محضر بزرگانی همچون ملاعبدالله شوشتری به تحصیل پرداخت و سرانجام برای خدمت‌گذاری در آستان قدس رضوی انتخاب شد.

او در ادامه به قزوین رفت تا در آنجا به کار تدریس بپردازد. شاه عباس به‌خاطر ارادتی که به وی داشت، برای تجلیل و گرامی‌داشت او، دستور ساخت مسجد مذکور را داد تا مکانی برای آموزش، تدریس و برگزاری نماز باشد. شیخ لطف الله اقامه نماز جمعه در مسجد شیخ لطف الله را بر عهده داشت تا اینکه در سال ۱۰۳۵ هجری قمری بیمار شد و در اصفهان دار فانی را وداع گفت.

تاریخچۀ ساخت مسجد

بسیاری از مورخین معتقدند مسجد شیخ لطف الله اصفهان، مَدرَس (مدرسه دینی یا همان محل تحصیل طلاب) بوده است. این بنا، در عصر شاهنشاهی صفویان و به فرمان شاه عباس اول ساخته شده است. بنابر روایات تاریخی، معمار این شاهکار را شخصی به نام بنا محمدرضا برعهده داشته است. تمامی کتیبه‌های فیروزه‌ای رنگ مسجد نیز به خط هنرمندانی به نام علیرضا عباسی و باقر بنا است.

شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد این مسجد خود بر روی یک مسجد متروکه بنا شده است. در این میان، چیزی که بنای مسجد را نسبت به نمونه‌های دیگر، به‌خصوص مسجد شاه در جنوب میدان نقش جهان، متمایز کرده، معماری، کاشی‌کاری فیروزه‌ای و نقش و نگارهای حیرت‌انگیز آن است.

معماری مسجد شیخ لطف الله

گنبد مسجد شیخ لطف الله مستقیما پشت در ورودی قرار ندارد، بلکه به سمت جنوب منحرف شده است. سردر ورودی مسجد شیخ لطف الله مانند بازار بزرگ و مسجد شاه نیمه ماه فرورفته بود. همچنین مانند مسجد شاه، نمای زیرین مسجد و سردر از سنگ مرمر ساخته شده و کاشی‌های هفت‌رنگی تزئین شده‌اند.

آمیزه‌ای از شکل ساده و تزیینات کاشی‌کاری غنی داخلی و خارجی، مسجد شیخ لطف الله را به یکی از شناخته‌شده‌ترین مکان‌های گردشگری اصفهان تبدیل کرده است. قسمت های بالایی سازه، ایجاد خط و کاشی که هم از نظر زیبایی و هم از نظر کیفیت فراتر از هر آنچه که قبلا در جهان اسلام ساخته شده است، زیر نظر استاد خوشنویس علی رضا عباسی بوده است.

یکی از موضوع‌هایی که در نگاه اول به مسجد شیخ لطف الله جلب توجه می‌کند، نداشتن مناره است که از همین حیث از دیگر مساجد دنیای اسلام متمایز شده است؛ زیرا مناره بخش مهم و اصلی معماری مساجد به حساب می‌آید.

عملکرد مناره اساسا در پیش از اسلام برای مسیریابی روی ساختمان‌ها استفاده می‌شد و نشان‌دهنده وجود یک شهر بود؛ هرچند پس از اسلام به‌ نشانه‌ای از وجود مسجد و محلی برای اقامه اذان تبدیل شد. با توجه به اینکه مسجد شیخ لطف الله را صرفا برای عبادت شاه و خاندانش ساخته بودند و مورد استفاده مردم عادی نبود، نیازی به ساخت مناره برای آن احساس نشد. به‌همین‌خاطر، این مسجد باشکوه و زیبا کمتر مورد توجه سیاحان قرار گرفت و به‌تبع آن نسبت به سایر جاهای دیدنی اصفهان، ناشناخته ماند.

محراب مسجد

محراب مسجد شیخ لطف الله را نیز می توان یکی از شاهکارهای محراب سازی در مساجد ایران دانست. کاشی های زیبایی محراب را با نقوش ظریف و هنرمندانه ای زینت می دهند. محمدرضا اصفهانی معمار مسجد شیخ لطف الله بود.

کاشی کاری مسجد 

کاشی‌کاری مسجد شیخ لطف الله از جمله نمونه‌های فاخر و زیبایی هنر ایرانی است که در جای جای مسجد دیده می‌شود. توجه به جزئیات، طرح‌های پیچیده و استفاده از رنگ‌های زنده و خاص از جمله شگفتی‌های معماری در عصر صفوی است که به خوبی در مسجد شیخ لطف الله اجرا شده است.

کاشی‌کاری‌های ظریف و زیبا در کنار عبور نور ازپنجره‌های مشبک، تصویری خارق‌العاده می‌آفرینند که نمای داخلی مسجد را به یک اثر هنری تبدیل می‌کند. کاشی‌های هفت ‌رنگی که رنگ غالب در آن‌ها آبی و سبز است، فضای داخلی مسجد و شبستان را به یک طرح خاص تبدیل کرده‌اند و کاشی‌های فیروزه‌ای مارپیچی که دور طاق‌ها قرار گرفته، در تضاد با رنگ‌ کاشی‌ها، صحنه‌ای زیبا آفریده است.

نقش کاشی‌کاری‌ها در مسجد شامل نقوش گل و گلدان، لوزی‌های منظم و آیه‌هایی است که در زمینه آبی شکل گرفته‌اند.

طرح طاووس در مسجد

علاوه‌بر تزئینات هنرمندانه‌ای که به شکل طرحبوته، گل و گلدان هستند، با کمی دقت می‌توانید طرحی از پرهای طاووس را ببینید. این طرح به شکل کاشی‌های هفت رنگ در بخش‌ پایینی شروع شده و به کاشی‌های معرق در بخش بالایی ختم می‌شود. نقش طاووس که در فضای داخلی گنبد شکل گرفته شامل ۳۲ لوزی است که با نزدیک شده به مرکز، کوچک‌تر می‌شوند.

با توجه به اینکه استفاده از نقوش حیوانات در طراحی داخلی مساجد معمول نیست، برای نمایش طرح طاووس از زاویه تابش نور استفاده شده است. بنابراین زمانی که نور از لابلای پنجره مشبک به داخل می‌تابد، شکل‌ لوزی‌ها به صورت پرهای یک طاووس دیده می‌شود.

با گذشت زمان و تغییر زاویه و شدت نور ورودی، تصور می‌کنید که پرهای این طاووس زیبا به مرور در حالی باز و بسته شدن هستند.

بازی عجیب با نور در گنبد

گنبد مسجد شیخ لطف الله روی ۸ طاق جناقی شکل ساخته شده و در قسمت بالایی دارای ۱۶ پنجره مشبک است که نور روز را به داخل صحن وارد می‌کنند. پنجره‌ها در فاصله ۱۷۰ سانتی‌متری از یکدیگر قرار گرفته‌اند و علاوه‌بر عبور نور، وظیفه تهویه هوا را نیز بر عهده دارند. وجود نقوش اسلیمی زیبا روی پنجره‌ها باعث شده تا نور با شکستی زیبا وارد فضا شود.

همان‌طور که اشاره کردیم، ارتفاع گنبد این مسجد شگفت‌انگیز در مقایسه با دیگر مساجد، کوتاه‌تر است و در نتیجه برای بلندتر جلوه‌ دادن گنبد از داخل، ۳۲ نقش لوزی‌ شکل در کنار هم قرار گرفته‌اند که هر چقدر به مرکز گنبد نزدیک می‌شوند، کوچکتر شده و در نتیجه باعث بزرگتر دیده شدن گنبد خواهند شد.

بخش بیرونی گنبد مسجد به دلیل استفاده از کاشی‌های رنگارنگ و طرح‌های ظریف، در زمان‌های مختلف از روز و با توجه به زاویه تابش خورشید، به رنگ‌های مختلفی در‌می‌آید. به‌عنوان‌ مثال، گنبد در نور ملایم سپیده‌دم، به رنگ صورتی، در نور مستقیم ظهر به رنگ کرم و در زمان غروب خورشید به رنگ آجری است.

دسترسی

آدرس مسجد شیخ لطف الله: استان اصفهان، شهر اصفهان، ضلع شرقی میدان نقش جهان، روبه‌روی کاخ عالی قاپو

ساعات بازدید از مسجد: همه روزه به‌جز هنگام نماز ظهر، در نیمه اول سال از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ و ۱۴ تا ۱۷ و در نیمه دوم سال از ساعت ۹ صبح تا ۱۱:۳۰ و ۱۳ تا ۱۶:۳۰