مسجد جامع زواره
مسجد جامع (جمعه) زواره در دوران سلجوقی ساخته شده که اولین مسجدی که اساساً با طرح چهار ایوانه ساخته شده‌است، در بخش مرکزی زواره ، در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی اردستان در استان اصفهان قرار دارد که به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
این مسجد در کوچه‌ی پامنار این شهر واقع شده و تاریخ کهنی در خشت خشت آن نهته است. کار ساخت آن در سال ۵۳۰ هجری قمری پایان یافت. اما محراب مسجد جامع زواره که از زیباترین بخش‌های این بنا است، در سال ۵۵۱ هجری قمری ساخته شد.این مسجد یکی از مهمترین آثار تاریخی و جاذبه گردشگری استان اصفهان است پس با همراه شوید تا با این مسجد تاریخی و زیبا بیشتر آشنا شوید.
مساحت این مسجد حدود ۱۲۰۰ متر مربع است و با مصالحی همچون آجر، سنگ، گچ و خاک ساخته شده و طرح آن مستطیلی شکل است و نقشه‌ی چهار ایوانی دارد. از بخش‌های مختلف این مسجد می‌توان به صحن چهارگوش، ایوان‌های چهارگانه، گنبدخانه، شبستان، رواق، سردر، مناره، محراب، گچ‌بری‌ها و کتیبه‌های زیبا اشاره کرد. مسجد جامع زواره اولین مسجدی است که با طرح چهار ایوانه ساخته شده است.
ورودی‌های مسجد زواره در ضلع شرقی و غربی، با آجرکاری و طاق‌نماهای زیبا زینت داده شده است. این روردی‌ها شما را به سمت فضایی طاق‌دار هدایت می‌کند که از آنجا می‌توانید وارد صحن مسجد شوید. صحن مسجد زواره در چهار طرف ایوان و دهانه‌های طاق‌دار دارد و کف آن با آجر و سنگ پوشیده شده است. کتیبه‌ای که تاریخ ساختمان این مسجد در آن نگاشته شده، بر خلاف دیگر مساجد، در قسمت بالای نمای رو به صحن قرار دارد و به خط کوفی بسیار ساده و با آجر تراش و به صورت سرتاسری نوشته شده است.
این کتیبه شباهت بسیار زیادی به کتیبه‌های قرون پنجم و ششم موجود در بسیاری از بناهای اصفهان و اطراف آن دارد. بعد از بسم‌الله، آیه‌ی ۱۸ از سورهی ۹(سوره ۹ سورهی توبه) نگاشته شده و سپس متن تاریخی آغاز شده که متاسفانه بسیاری از بخش‌های آن از بین رفته و به غیر از قطعات ناقص چیزی بر جای نمانده است. به همین دلیل خواندن آنچه که در آن ذکر شده، بسیار دشوار است و تنها می‌توان این کلمات را در آن خواند: : «امر ببناء… الفقیر الی رحمه الله… احمد… ثلثین و خمس مائه.»
با توجه به این نکته که این مسجد شباهت بسیار زیادی به مسجد جامع اردستان دارد و تقریبا این دو بنا در یک زمان ساخته شده و در کتیبه‌ی این مجسد، کلمه‌ی «احمد» وجود دارد، می‌توان ادعا کرد که بانی ساخت مسجد جامع زواره و مسجد جامع اردستان، فردی به نام «ابوطاهر بنغالی» بوده است.
کتیبه‌ای هم در قسمت گردن گنبد شبستان محراب وجود دارد که از گچ ساخته شده و حروف آن به خط کوفی نگاشته و با گل‌ها و برگ‌ها آراسته شده است. زمینه‌ی این کتیبه مزین به نقوش اسلیمی بسیار زیبا است اما متاسفانه بخشی از تزئینات به شدت صدمه دیده است. از آثار باقی مانده در این کتیبه، می‌توان دریافت که آیات ۱۸۷ و ۱۸۸ از سورهی ۳ (سورهی آل‌عمران) نوشته شده و بعد از آن متن تاریخی آمده که ظاهرا حاوی تاریخ بوده اما با وضع موجود، نمی‌توان چیزی از آن کشف کرد.
علی‌رغم صدماتی که بر کتیبه‌های مسجد جامع زواره وارد شده، از محراب آن به خوبی محافظت شده است که حاوی کتیبه‌ای به خط کوفی است و دو کتیبه‌ی دیگر به خط نسخ هم وجود دارد. در قسمت بالای کتیبه‌ی خارجی، آیه‌ی ۵۲ از سورهی ۷ نگاشته شده و در یکی از دو کتیبه‌ای که به خط نسخ نوشته شده، همان آیه‌ای آمده است که در کتیبه‌ی صحن نگاشته شده است، یعنی آیه‌ی ۱۸ از سورهی ۹. در کتیبه‌ی سوم، آیات ۱۸۷ و ۱۸۸ سورهی ۳، یعنی همان آیاتی که در کتیبه‌ی نواری‌شکل گردن گنبد آمده، حک شده است.
مسجد جامع زواره در ۱۲ اسفند سال ۱۳۱۵، به شماره‌ی ثبت ۲۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مقالات بیشتر درباره استان اصفهان بخوانید :
- کویر مرنجاب اصفهان
- برنامه سفر و گشت و گذار ۳ روزه در اصفهان
- آشنایی با خانه تاریخی مشیرالملک
- آشنایی با روستای ابیانه اصفهان
- معرفی سی و سه پل اصفهان
- خیابان تاریخی چهارباغ اصفهان
جاهای دیدنی تهران + تفریحات، آدرس و توضیحات
جاهای دیدنی درگز، سفر به دل تاریخ و طبیعت خراسان
