عید نوروز ، جشن باستانی ایرانیان
در این مقاله از سایت تاپ تراول قصد داریم شما را با عید نوروز که جشن باستانی ایرانیان است آشنا کنیم. در ادامه با با تاپ تراول همراه باشید…
یکی از جشن های باستانی ایرانی جشن عید نوروز می باشد که به همین مناسبت به تشریح تاریخچه ای از این عید باستانی در ادامه می پردازیم.
نوروز اولین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با یکم فروردین ماه، جشن شروع سال نوی ایرانی و یکی از قدیمی ترین جشن های به جا مانده از دوران ایران باستان محسوب می شود. خاستگاه نوروز درایران باستان است و هنوز هم مردم مناطق مختلف فلات ایران، نوروز را جشن می گیرند. زمان برگزاری نوروز، در شروع فصل بهار است که به برابری بهاری معروف است.
مقالات بیشتر بخوانید:
این جشن برخلاف همه جشن های گوناگون سالانه با شور و شوقی وصف ناپذیر همراه با جنب و جوش فراوان در میان ملتها در نخستین روز بهار شروع خواهد شد.
افسانه های بسیاری برچگونگی پیدایی این جشن موجود است که ازآن جمله می توان به برتری این جشن به لحاظ عدم برابری نام ماه و روز اشاره کرد.
طبق روایات گوناگون تاریخی، جشن نوروز قبل از زمان حکومت پادشاهی هخامنشی بوجود آمده و در ایران همراه با آیین های خاص برگزار می شده و کماکان نیزبا کمی تغییرات اجرایی برگزار خواهد شد.
بعضی از مومنان مسلمان همچون هاتف اصفهانی نوروز را مقارن با روز شروع خلافت علی علیه السلام می دانستند.
خانه تکانی
یکی از مظاهر جشن نوروز، هیجان، آشفتگی و درهم ریختگی است که باستانیان ریشه نا آرامی را در آرامش و اساس پریشانی را در سامان یافتگی می دانستند خانه تکانی ازجمله آئین های نوروزی است که نشان از درهم ریختگی و هیجان وسپس نظم و نظافت دارد.
با توجه به این آئین، ایرانیان باستان، با آمدن بهار، تمام خانه خود را برای نظافت زیرورو کرده وحتی گاهی خانه ها را رنگ آمیزی می کردند و یا دست کم همان اتاقی که هفت سین را درآن می چیدند ، سفید می کردند.
مردمان آن روزگار، اثاثیه کهنه را به دورمی ریختند و اسبابی نو جایگزین اش می نمودند.
شکستن کوزه را که جایگاه آلودگی ها و اندوه های یک ساله بود واجب می دانستند.
ظرف های مسین را به رویگران می سپردند، نقره ها را جلا می دادند، گوشه و کنار خانه را از گرد و غبار پاک می کردند، فرش و گلیم ها را از تیرگی های یک ساله می زدودند.
این آئین کماکان درمیان ایرانیان مرسوم است و همه ساله از سوی مردم اجرا خواهد شد.
سبزکردن سبزه
ایرانیان باستان، از چند روز به عید مانده سبزه سبز می کردند.
آنان دانه های گندم ، جو ، برنج ، لوبیا ، عدس ، ارزن ، نخود ، کنجد ، باقلا ، کاجیله ، ذرت ، و ماش را به شماره هفت- نماد هفت امشاسپند؟! – یا دوازده شماره مقدس برج ها ؟! در ستون هایی از خشت خام سبز کرده و بالیدن هریک از این دانه ها را به فال نیک می گرفتند و بر آن بودند که آن دانه در سال نو موجب برکت و باروری خواهد بود.
خانواده ها بطور معمول سه قاب از گندم و جو و ارزن به نماد هومت (= اندیشه نیک) ، هوخت (= گفتار نیک) و هوورشت (کردار نیک) سبز می کردند و فروهر نیاکان را موجب بالندگی و رشد آنها می دانستند.
نوروز یکی از کهن ترین جشن های به جا مانده از دوران باستان است
مراسم بازگشت مردگان
ایرانیان باستان عقیده داشتند، با آمدن نوروز، فروهرها (ریشه کلمه فروردین) یا رواح درگذشتگان به دنیا بازمی گردند و اگرخانه را تمیز و بستگان را شاد ببینند خوشحال شده و برای بازماندگان خود دعا می فرستند.
از این رو چند روز به نوروز مانده در خانه مشک و عنبر می سوزاندند وشمع و چراغ می افروختند.
همچنین خانم ها بهترین غذا را می پختند و بر گور درگذشتگان خود می پاشیدند و یک روز قبل از نوروز را که همان عرفه یا علفه و یا به وعدهی بی بی حور می نامیدند، به خانه ای که در طول سال درگذشته ای داشت به پرسه می رفتند و دعا می فرستادند ومی گفتند که برای مرده عید گرفته اند.
قسمتی از این رسم کماکان در میان ایرانیان مرسوم است، بطورئیکه درآخرین شب جمعه سال، با گلهای بهاری از جمله سنبل به دیدار اهل قبور و درگذشتگان خود می روند و برای درگذشتگان خود طلب مغفرت می کنند.
چراغانی نوروزی
چراغانی نوروزی از دیگر سنت های قدیمی ایرانیان باستان است.
درآن روزگار، اقوام آریایی به هنگام فرا رسیدن نوروز بر در و بام خانه ها و بلندی دژها مشعل روشن کرده ،آتش افروخته و یا آنکه چراغی روشن بر در خانه ها آویزان می کردند.
حاجی فیروز
آمدن حاجی فیروز یا آتش افروز درروزهای پایانی سال وهمزمان با شروعسال نوشمسی از بازمانده های آئین ایرانیان باستان است که نشان از درهم ریختگی نوروز دارد.
دراین ایام افرادی با صورت های سیاه برای تمثیل درکوچه و بازار به آمد و رفت می پرداختند
و بدین گونه فاصله میان مرگ و زندگی و هست و نیست را درهم می ریختند و قانون و نظم یک ساله را محو می کردند.
نوروز خوانان و یا حاجی فیروزها، جوانانی هستند که به زبان فارسی ترانه نوروز می خوانند و از آمدن نوروز خبر می دهند و مژدگانی دریافت می کنند.
آنان چنین می خواندند: باد بهاران آمده ، نوروز سلطان آمده، مژده دهید ای دوستان، این سال نو باز آمده.
در روستاها و شهرهای مازندران و اردبیل نیز ازنیمه ماه اسفند، گروه های نوروزی خوان راه می افتند و در کوچه و خیابان ها نوروزیه می خوانند.
این رسوم ، همچنان درآئین نوروز امروزه قابل مشاهده است.
میرنوروزی
علاوه برآئین ظهور حاجی فیروز درخیابان های شهر رسم میر نوروزی نیز در گذشته های دور مرسوم بوده است.
میرنوروزی (جابه جا شدن ارباب و بنده) طبق این رسم، به قصد تفریح ، کسی را از طبقه های پایین برای چند روزیا چند ساعت به سلطانی برمی گزیدند وسلطان موقت، طبق قواعدی، در صورتی که فرمان های بیجا صادر می کرد، ازمقام امیری برکنار می شد.
حافظ نیز دریکی از غزلیاتش به حکومت ناپایدار میر نوروزی گوشه ی چشمی دارد: سخن در پرده می گویم، چو گل از غنچه بیرون آی که بیش از چند روزی نیست حکم میر نوروزی.
شیرینی های نوروزی
در خیلی از نقاط ایران با فرارسیدن نوروز نان و شیرینی قبل از نوروز می پختند و در شب عید در سفره ها می گذاردند، آنان این کار را برای خوشامدگویی از ارواح نیاکان انجام می دادند.
امروزه با گسترش زندگی شهر نشینی، پختن شیرینی خانگی برای مراسم عید نوروز در شهرها زیاد مرسوم نیست و مردم برای پذیرایی از مهمانان نوروزی خود شیرینی و آجیل تهیه می کنند، البته پختن شیرینی عید نوروز و نیز آماده نمودن تخم مرغ های رنگی در روستاهای کشور کماکان مرسوم است.
سفره هفت سین
از اصیل ترین و جذاب ترین پیک نوروزی می توان به سفره هفت سین اشاره کرد.
ایرانیان با فراهم نمودن هفت سین به شماره هفت امشاسپند یا دوازده شماره مقدس برج ها ، اقلامی را در سفره ای در خانه های خود برای حلول و شکوفایی روز نخست بهار فراهم می آورند.
دراین سفره چیزهای از قبیل آب و سبزه نماد (روشنایی و افزونی) آتشدان نماد (پایداری نوروگرما) که بعدها به شمع و چراغ مبدل شد شیر نماد(نوزایی و رستاخیز و تولد دوباره)،
تخم مرغ نماد (نژاد و نطفه) ، آیینه نماد (شفافیت و صفا) گذاشته می شد.
همچنین سنجد نماد (دلدادگی و زایش وباروری)، سیب نماد (رازوارگی عشق) انار نماد (تقدس) سکه تازه ضرب نماد (برکت و دارندگی) ماهی نماد (ماه سپری شده اسفند) نارنج نماد (گوی زمین)گل بید مشک گل ویژه ی اسفند نماد ( امشاسپند سپندارمز) از دیگر این اقلام است.
گلاب که بازمانده رسم آبریزان یا آبپاشان است و نان پخته شده ازهفت حبوب ، خرما ، پنیر، شکر، شاخه هایی ازدرخت مقدس انار، بید، زیتون، انجیردردسته های سه،هفت یا دوازده تایی) و کتاب مقدس از دیگر مواردی بود که درسفره هفت سین گذارده می شد.
اکنون ایرانیان از رسوم برجای مانده آن دوران، به هفت سین برگرفته از سیر ، سرکه، سماق، سنجد، سمنو و سبزه و سیب و گل های خوشبو از قبیل سنبل و سوسن بسنده می کنند.
هفت سینی، بعدها با حذف (یای) به طور هفت سین درآمده است.
هنوز هم در برخی از روستاهای ایران این سفره را ، سفره هفت سینی می گویند
اصیل ترین و جذاب ترین پیک نوروزی سفره هفت سین است
روز عید یا نوروز
بالاخره روز موعود یا نوروز همزمان با شروع بهار از راه می رسد.
در این روز در وقت تحویل سال تمام خانواده اقوام ایرانی در کنار یکدیگر جمع شده و گرد هم می نشستند و منتظر شلیک توپ و شروع سال جدید می شدند.
سال نویی دگر با قرائت سوره ای از قرآن با دعای یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول و الاحوال ،حول حالنا الی احسن الحال، حلول می کند و با شلیک توپ و آتش بازی در آسمان همگان از حلول سال نو با خبر می شدند.
بعد از آن بزرگ خانواده از درون قرآن پولی برداشته و به اعضای خانواده هدیه می داد و عید را تبریک می گفت.
شروع سال جدید و رسوم برگزاری آن در هر کشوری متفاوت است و به دین، فرهنگ و نژاد آن باز می گردد.
این آئین در میان زرتشتیان به گونه ای دیگر برگزار می شد یعنی بعد از تحویل سال، بزرگ خانواده بلند خواهد شد و به هر یک از افراد خانواده یک قاشق عسل یا شربت و سه دانه شیرینی یا سه دانه میوه خشک و یا سه سکه که بر روی برگ سبزی است هدیه می دهد و چنین است که هر دینی رسم های خودش را دارد.
جاهای دیدنی تهران + تفریحات، آدرس و توضیحات
جاهای دیدنی درگز، سفر به دل تاریخ و طبیعت خراسان
