سد شاه عباسی طبس | نازکترین سد جهان 

سد شاه عباسی طبس

در این مقاله قصد داریم یکی از جاهای دیدنی بسیار زیبای طبس یعنی سد شاه عباسی را به شما معرفی کنیم و آن را مورد بررسی قرار دهیم. پس اگر اهل طبیعت گردی هستید تا انتهای این مقاله با مجله سفر و گردشگری تاپ تراول همراه باشید تا بیشتر با این مکان آشنا شوید.

طبس یکی از شهرهای قدیمی و زیبای ایران است که بر اساس جاذبه های تاریخی و طبیعی که دارد یکی از بهترین مقاصد برای گردشگری در استان خراسان جنوبی محسوب می شود. سد شاه عباسی یکی از نمونه های عالی خلاقیت، دوراندیشی و سخت کوشی ایرانی است. این سد ۲۵ متری که در میان مردم محلی به طاق عباسی معروف است، یک نمونه بی نظیر توسعه پایدار محسوب می شود.

ایرانیان در دره های تنگ، سدها را روی طاق های آجری احداث می کردند که بدین ترتیب نیاز به سیستم انحراف در حین احداث مرتفع می گردد. این راه خلاقانه با کارکرد کاهش بیشینه سیلاب سیلاب در سد عباسی ترکیب گردیده است. سیلاب ها با دوره بازگشت ۱۰ سال از زیر طاق بطور آزادانه عبور می کنند. در سیلاب های بزرگ تر، مقداری از حجم سیلاب در پشت سد ذخیره می شود، به این ترتیب طی صدها سال، سد عباسی، شهر طبس را در مقابل سیلاب های رودخانه نهرین حفاظت نموده است.
بر اساس اینکه به دلیل موقعیت خروجی سد، رسوب در پشت سد ذخیره نمی شود، می توان انتظار داشت که برای هزاران سال، این سازه بی نظیر بدون نیاز به تعمیر و نگهداری و مدیریت، کارکرد اصلی خود را به انجام برساند.
نکته مهم آنست که در صورتی که امروز با توجه به آخرین دستاوردهای مهندسی سد و سیلاب، سدی برای کنترل سیلاب رودخانه نهرین احداث شود، مشخصات آن بسیار به سد عباسی نزدیک خواهد بود.

طاق بند در بخش پایین شامل طاقی است آجری که پاکار آن بر کوه های سنگی دو طرف رودخانه قرار دارد و بلندای طاق تا زیر تیزه آن ۱۷ متر و بلندای آن ۳۰ متر تخمین زده می شود که این طاق قدیمی ترین قسمت بناست که دو بخشی بودن بنا از نظر زمان ایجاد آن به ویژه از طرف پشت طاق بند به خوبی قابل مشاهده است.
نکته جالب در این طاق چگونگی قرار گرفتن آجرهای آن است که به پهنای معینی محدود نشده، بلکه به طور شعاعی تا بدنه کوه ادامه یافته و طاقی با مقاومت بسیار زیاد به وجود آورده است و بخش بالای بند هم که با قلوه سنگ ساخته گردیده است سومین مرحله مرمت یا ایجاد بند است.

در بخش بالا، بند حالت قوسی به خود گرفته تا بتواند در پهنای بیشتر دهانه دره در برابر فشار آب مقاومت بیشتری کند و این نکته یکی از راه حل های قابل توجهی است که معماران ایرانی با درک صحیح از مقاومت مصالح و مقاومت شکلی بناها، آن را دریافته و بکار گرفته اند که به احتمال زیاد بازسازی های آخر به دستور شاه عباس انجام گردیده است.

در کنار این سد نقش چند بز روی سنگ حک گردیده است.این سنگ  نگاره های بز کوهی نمادی از درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت است و عده ای هم این بزها را نمادی از فرشتگانی می دانند که برای نگهبانی آب، بالا رفتن و فراوانی نعمت بر دیواره های طاق دعا می کنند. قدمت این سنگ نگاره ها مشخص نیست ولی کارشناسان قدمت آنرا بیش از 7000 سال اعلام میکنند.