دشت ارژن شیراز و قدم زدن روی سفره سبز بهاری 

دشت زیبای ارژن که در منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان قرار دارد یکی از زیباترین تفرجگاه های شیراز است.  این دشت در 60 کیلومتری شیراز و 20 کیلومتری کازرون قرار دارد.  این دشت که به دشت ارژن یا دشت ارزن نیز معروف است از توابع شهرستان شیراز است اما در بین مردم محلی به دلیل اینکه تا چند سال پیش جزو شهرستان کازرون بوده به کازرون نیز معروف است. دشت ارژن در کنار ارتفاعات زاگرس قرار دارد و یکی از ارتفاعات زاگرس جنوبی است. این دشت دارای مساحت حدود 2000 هکتاراست.

دریاچه تفریحی ارژن به دلیل مجاورت با مکان‌ های تاریخی مانند بیشاپور و غار شاپور و دسترسی به آن از طریق راه‌ های ارتباطی استان ‌های خوزستان و بوشهر، یکی از جاذبه‌ های اصلی گردشگران داخلی و خارجی است. به دلیل ویژگی های منحصر به فرد اکولوژیکی آن، یونسکو آن را به عنوان ذخیره گاه زیست کره به ثبت رسانده است.

پوشش گیاهی تالاب ارژن

در بلند ترین ارتفاعات مناطق حفاظت شده ارژن و پریشان  درختان سرو به صورت پراکنده روییده اند. درست در زیر قله، جنگل بلوط بیشتر منطقه را پوشانده است. در این دشت زیبا که مزین به درختان انبوه سرو و جنگل های زیبای بلوط است، جلوه های طبیعی بسیار چشم نواز است. پست ترین قسمت منطقه، دشت اطراف تالاب پریشان است، آنجا تنها 800 متر از سطح دریا ارتفاع دارند. گونه های گیاهی غالب آن منطقه در گذشته درختان عناب بوده اند که امروزه جز در مناطق محدود اثری از آنها نیست.

این دشت یکی از دشت های قابل رویش درختان کاج است و از این نظر یکی از مناطق مورد علاقه زمین شناسان نیز می باشد. علاوه بر درختان بلوط، توت، زالزالک و بادام، در پاییز و زمستان بخشی از این دشت وسیع تبدیل به نرگسی بی بدیل می شود که تحسین هر بیننده ای را بر می انگیزد.

جانوران دشت ارژن

نام دشت ارژن در گذشته به شیر ایرانی معروف بوده و در منطقه حفاظت شده این دشت گونه های کمیاب متولد شده اند. این منطقه دارای دو اقلیم کاملاً متفاوت است و ارتفاعات آن از 800 متر تا 2900 متر متغیر است. این امر منجر به ایجاد شرایط زندگی و زیستگاه های متنوع در سراسر منطقه شده است.

مطالعات اخیر در استان فارس وجود 2253 گونه گیاهی و 398 گونه جانوری (شامل 60 گونه پستاندار، 43 گونه ماهی، 41 گونه خزنده و 4 گونه دوزیست) را نشان داده است. این دشت به دلیل دارا بودن پوشش گیاهی و جانوری ارزشمند در سال 1353 از سوی سازمان های بین المللی به عنوان یکی از ذخیره گاه های زیست منتخب شده است.

در سال 1360 حدود 105 هکتار از مناطق حفاظت شده ارژن و پریشان برای احیا و تکثیر آهوی ایرانی توسط مسئولان محصور شد.  در پاییز 93 تعداد 17 آهو ایرانی را از پناهگاه حیات وحش دشت ناز ساری به منطقه میانکوتال در دشت ارژن در استان فارس منتقل و در منطقه رها سازی کردند. ایران در این مدت با حفاظت و مراقبت کامل پارکبانان به اهداف پروژه دست یافت و بر اساس سرشماری سال 1389 تعداد راس ها به 75 راس افزایش یافت.

اما امروزه به دلیل عدم تناسب بین تعداد آهوها و وسعت منطقه محصور در میانکوتال، کهنسالی برخی از آهوها و … جمعیت این گونه بسیار کاهش یافته است. در نتیجه، مسئولان میانکوتال را برای تامین فضای مناسب زندگی بر عهده گرفتند. با این کار، منطقه میانکوتال را تا 300 هکتار توسعه دادند و منطقه ارسنجان را به وسعت 200 هکتار در سال 1390 به بهره برداری رساندند که خوشبختانه این فعالیت منجر به احیای این گونه ارزشمند آهو شد.

آبشار ارژن

آبشار ارژن که در زبان محلی به نام چرونیز شناخته می شود، از صخره های رفیع این منطقه به پایین سرازیر می شود و صدای آرامش بخش آب روان اطراف آن را فرا گرفته است. این آبشار در ارتفاعات مسیر تفرجگاهی این دشت قرار دارد و مانند الماس با عظمت و زیبایی خود چشم ها را خیره می کند. می توانید به آبشار چرونیز نزدیک شوید و چند دقیقه در سایه اطراف آن استراحت کنید. صدای دلنشین سقوط آبشار به قدری دلنشین است که دلتان را آرام می کند. برای اطلاع از بلیط هواپیما شیراز تهران به سامانه رزرواسیون تریپ مراجعه کنید. این صدا شنیدنی ترین سمفونی طبیعت در ارژن است. در فصل زمستان، آبشار منظره ای تماشایی دارد و در دمای زیر صفر در این منطقه، کوه با نوارهای کریستالی از یخ تزئین می شود. زمستان پیش از هیاهوی بهار، چرونیز را به ملکه یخی ارجان تبدیل می کند.

دریاچه ارژن

در دشت ارژن علاوه بر آبشار چرونیز وجود دریاچه ارژن و تالاب آن نیز نشانه دیگری از وجود آب در این منطقه است. این دریاچه آب شیرین با وسعتی در حدود دو هزار هکتار از اهمیت بالایی برخوردار است و با پرواز پرندگان مهاجر بر فراز آن زیبایی بی نظیری می یابد. تالاب این منطقه با نیزارهای بلندش دریاچه ارژن را زیبا کرده است و علاوه بر جریان آب رودخانه دالکی، بر اثر بارندگی ها دوباره زنده و پر آب می شود.

دریاچه ارژن و تالاب پریشان در بخش جنوبی رشته ‌کوه‌ های زاگرس در شصت کیلومتری غرب شیراز واقع شده ‌اند. بین تالاب ارژن و پریشان مساحتی به وسعت تقریبی 6 هزار هکتار وجود دارد که بیشتر از درختان شاه بلوط پوشیده شده است. این جنگل‌ ها مناطق امن ذخیره‌ گاه‌ های زیست ‌دشت ارژن و پریشان هستند. از سال 1978، مسئولان توجه ویژه ای به این جنگل ها داشته اند تا از هر گونه فعالیت کشاورزی، دامپروری و انسانی جلوگیری کنند. وسعت دشت ارژن تقریباً 90 کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا 1990 متر است. اراضی مرتفعی در اطراف این دشت وجود دارد.

از سوی دیگر، سیستم های آب های سطحی و همچنین تغذیه آب های زیرزمینی در این منطقه بسته است. اما گاهی اوقات آب برای مدت موقت به عمق یک متری انباشته می شود، اما به دلیل تبخیر و شکستگی در سطوح سخت، به سرعت از آن خارج می شود. در نتیجه هیچ آبی در این دشت باقی نمی ماند. متأسفانه امروزه با دخالت انسان، این تالاب مورد بی مهری قرار گرفته و برخی از نیزارهای آن به دلیل شخم زدن زمین توسط کشاورزان و همچنین آتش سوزی از بین رفته است.

تالاب پریشان نزدیک دشت

تالاب بین المللی پریشان یک تالاب دائمی آب شیرین با ارتفاع 820 متر از سطح آب های بین المللی است. تالاب پریشان 4700 هکتار مساحت و 266 کیلومترمربع حوضه دارد.  این تالاب در 12 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان کازرون و در حاشیه رشته کوه های زاگرس قرار دارد. میانگین عمق تالاب 1.5 متر و عمیق ترین قسمت آن 5 متر است.

نام های دیگر تالاب پریشان مور و فامور است. کنوانسیون رامسر تالاب پریشان را به عنوان یک تالاب بین المللی درج کرده است. علاوه بر این، یونسکو و برنامه انسان و زیست کره (MAB) تالاب پریشان را به عنوان ذخیره گاه زیست کره انتخاب کرده اند. این یکی از تالاب های مهم پرندگان مهاجر است. اکثر اهالی کشاورز و باغدار هستند و عشایر به دامداری مشغولند. وقتی تالاب پر از آب می شود، ساکنان محلی حومه نیز به آنجا می روند.

آثار تاریخی در همسایگی دریاچه ارژن

از دریاچه ارژن تا شهر باستانی بیشاپور در مرکز کازرون حدود 65 کیلومتر فاصله است. این شهر تاریخی که نشان از هوشمندی ایرانیان در طراحی شهری دارد، یادگاری ارزشمند از دوران ساسانی است. کتیبه و نقش برجسته بیشاپور قدمت کهن و تاریخ تاریخی شهر را برای باستان شناسان روایت می کند. در دره بیشاپور اثر تاریخی ارزشمند ساسانی دیگری به نام معبد آناهیتا وجود دارد که به شکل مکعب بدون سقف و به سبک معماری خاص هخامنشی ساخته شده است و از روکش آن می توان شکوه و جلال تاریخ باستان ایران را مشاهده کرد.

جاذبه های بوم گردی

جاهای دیدنی دشت ارژن یک کاروانسرای قدیمی در این منطقه واقع در جاده میانکوتال است، که قدمت آن به دوره قاجار می رسد. همچنین جاده قدیم شیراز به بوشهر که به کوتل پیرزن نیز معروف است از دیگر جاذبه های این منطقه است دیگر جاذبه های این تالاب نیز عبارتند از:

• امامزاده عبدالله در روستای ورک
• امامزاده پیر ابوالحسن در روستای ابوالحسنی
• امامزاده پیربونکی در جاده کوتل پیرزن
• امامزاده بی بی حوری

اقتصاد منطقه دشت ارژن شیراز

این منطقه شامل 29 روستا است که تنها 17 روستا در اطراف تالاب پریشان و دشت ارژن متمرکز شده اند و بقیه در سراسر ذخیره گاه زیست کره پراکنده شده اند. علاوه بر این، تعداد زیادی از عشایر در طول تابستان در اطراف منطقه اسکان می یابند. در مجموع، ذخیره‌گاه زیست ‌کره ارژن و تالاب پریشان حدود 14000 نفر و بیش از 4500 عشایر را در خود جای داده است.

جمعیت روستایی ساکن در این منطقه عمدتاً از سه طایفه فارس، عرب و ترک تشکیل شده است. کشاورزی عمده ترین فعالیت اقتصادی منطقه است.  مردمی که در نزدیکی تالاب ها زندگی می کنند با ماهیگیری سنتی امرار معاش می کنند، مردم ساکن در بخش شرقی تالاب به کشاورزی و تولید محصولات لبنی می پردازند.

رویدادهای مهم در ذخیره‌ گاه ارژن

• اولین گوساله آهوی ایرانی در سال 1392 در نزدیکی میانکوتال در منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان متولد شد.
• در بهار سال 1392، بارندگی فصلی مناسب باعث شد تا تالاب پریشان تقریباً 10 درصد از ظرفیت آن با آب پر شود.
• افزایش تعداد گرازهای منطقه
• تخم گذاری توسط پرندگان آبزی در مراتع
• پرواز پرندگان بر فراز تالاب پریشان مانند فلامینگو، کشم، تلخ، مرغ ماهی مرغی و پلیکان

تهدیدات منطقه دشت ارژن

• تملک اراضی ملی و خریداری شده در تالاب ارژن
• خشک شدن تالاب پریشان و تصرف مناطق تالابی
• عدم آموزش مردم محلی و ارائه استانداردهای زندگی مناسب برای آنها
• عدم اطلاع رسانی به مردم از اهمیت ذخایر زیستی در کشور و حفاظت از آنها

بازارها و رستوران های محلی در دشت

وقتی به بازار رنگارنگ ارژن میروید نمی توانید از آن چشم بردارید. این را هم بگوییم که نمی شود به دشت ارژن رفت، اما دست خالی برگشت. در سر راه مغازه های بزرگی وجود دارد که طیف وسیعی از سوغات دشت ارژن مانند ترشیجات، لبنیات، تنقلات خانگی، آلو، دسر، شیرینی، اسباب بازی، صنایع دستی محلی و هر رهگذر کوچک و بزرگی برای خرید وجود دارد. رستوران های مختلفی هم در این منطقه وجود دارد، که هر کدام از رستوران ها با دکوراسیونی متفاوت چیده شده اند و منویی از غذاهای خوشمزه و با کیفیت دارند که به یکباره به پایگاه ثابت این رستوران ها تبدیل می شود.

بهترین زمان برای بازدید از دشت ارژن

اگر به دنبال بهترین زمان برای سفر به دشت ارژن هستید، باید بگویم که هر چهار فصل این منطقه بسیار زیبا و دیدنی است. از نادرترین مناطقی است که بهار، تابستان، پاییز و زمستان برای تفریح و شادابی زنده است.  اگر عاشق زمستان هستید، چیزی جز آبشار تماشایی چرونیز وجود ندارد. آب آبشار هنگام سقوط از زیر صفر درجه سانتیگراد یخ می زند و جلوه های یخی تماشایی را به خود می گیرد. هر یک از دیدنی های دشت مانند آبشار چرونیز، دریاچه پریشان و دشت در فصل بهار چهره متفاوتی از خود نشان می دهند.

مسیر دسترسی  به دشت شیراز

دسترسی به دشت ارژن شیراز از استان ‌های جنوبی مانند بوشهر و خوزستان از طریق شهر کازرون (جاده کازرون – شیراز) و از استان‌ های مرکزی و شمالی از طریق شهر شیراز (جاده شیراز – کازرون) است.  کازرون تا دشت ارژن 57 کیلومتر و از شیراز تا دشت 60 کیلومتر است. توجه داشته باشید که مسیرهای دسترسی به دشت از هر دو شهر پر پیچ و خم است، بنابراین ایمنی رانندگی را در اولویت سفر خود قرار دهید.

فرقی نمی کند چه ساعتی به دشت ارژن برسید، اینجا همیشه سر زنده است و مغازه های دشت ارژن 24 ساعته پذیرای گردشگرانی هستند. در حاشیه جاده شیراز به قائمیه، جایی بین شیراز و کازرون، یکی از این پاتوق های طبیعت گردی قرار دارد.  کازرونی ها و شیرازی ها پس از خروج از شهر باید حدود 60 کیلومتر را طی کنند تا به این بهشت کوچک ایران برسند و لذت زندگی را در طبیعت سرسبز آن تجربه کنند. زیبایی دشت ارژن علاوه بر مردم شیراز، گردشگران زیادی را مجذوب خود می کند و سالانه مسافران زیادی که بلیط هواپیما تهران شیراز تهیه کرده اند به آنجا می روند.

خلاصه مطلب

شیرازشهری است که نامش هزاران جاذبه تاریخی و طبیعی را تداعی می کند. زیبایی های استان فارس فقط به شیراز ختم نمی شود. به هر کجای این استان که بروید با جاذبه های طبیعی و تاریخی زیادی روبرو خواهید شد. یکی از بهترین جاذبه های تور دشت ارژن شیراز این است که هر مسافری باز به آن برمی گردد و دل به دیدنی هایش می دهد، دشت ارژن شیراز است. این دشت دارای دریاچه آب شیرین با مساحتی در حدود دو هزار هکتار از اهمیت بالایی برخوردار است و با پرواز پرندگان مهاجر بر فراز آن زیبایی منحصر به فردی پیدا می کند.

تالاب این منطقه با نیزارهای بلندش دریاچه ارژن را زیبا کرده است و علاوه بر جریان آب رودخانه دالکی، بر اثر بارندگی ها دوباره زنده و پر آب می شود. درختان شاه بلوط گونه غالب در ارتفاعات میانکوتال و دشت بارم هستند. این درختان در فصل رشد منظره بسیار دیدنی از جنگل های زاگرس را به نمایش می گذارند. دشت نرگس ‌ فامور دشتی در جنوب شرقی تالاب پریشان است که در پاییز و زمستان به گل‌ های نرگس در آن می روید.

هر جا اثری از آب باشد نیروی حیات در گوشه ای پیدا می شود و حس زندگی به انسان منتقل می شود. در دشت ارژن علاوه بر آبشار چرونیز دریاچه ارژن و تالاب پریشان نیز وجود دارد. آبشار دشت ارژن با ارتفاع بیش از پنجاه متر در شرق منطقه و دامنه‌ های کوه بیل قرار دارند که از فواصل بسیار دور قابل مشاهده است. این منطقه در سال 1972 با مساحت 191 هزار هکتار به عنوان منطقه ای بین المللی انتخاب شد. در سال 1982 یونسکو با کاهش 56713 هکتاری این مکان را به عنوان منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان معرفی کرد. سامانه رزرواسیون تریپ به شما کمک می کند به راحتی از علاوه بر نرخ بلیط داخلی از قیمت پروازهای مختلف مانند بلیط کیش و بلیط شیراز و همچنین تورهای لحظه آخری مطلع شوید و از امکانات پرواز و نرخ آن بهره مند شوید. شما در کمترین زمان به انواع قیمت ها در تاریخ مورد نظر خود دسترسی خواهید داشت و مناسبترین بلیط هواپیما ارزان را پیدا خواهید کرد. بهترین قیمت پروازهای داخلی و خارجی، خرید بلیط هواپیما چارتر و رزرو بلیط هواپیما چارتری و سیستمی از تمامی ایرلاین ها را با سامانه تریپ (www.trip.ir) سریع و آسان تجربه کنید.

منبع:تریپ|www.trip.ir