شیراز یکی از زیباترین و تاریخی ترین شهرهای ایران است که آثار معماری و تاریخی فراوانی را در خود جای داده و همه ساله علاقه مندان زیادی را به سوی خود میکشاند. این شهر رتبه دوم ادبی ترین شهر را در جهان از آن خود کرد. این گلستان علم و ادب در گذشته راز نام داشته و آن را به نام شهر گلوبلبل و بهارنارنج میشناسند. این شهر از قدمتی بسیار طولانی برخوردار بوده که تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران را نشان میدهد.
خانه کازرونی شیراز
بافت تاریخی و اصالت شیراز را در خانه کازرونی مشاهده خواهید کرد. این بنای برجای مانده از دوران قاجار، با سقفهای سربهفلک کشیده خود، در دوران قدیم سرپناه مردمان این شهر بوده است. در فصول گرم سال، اهالی شیراز برای در امان ماندن از گرمای طاقتفرسا به این بنا پناه میبردند. خانه کازرونی شیراز که از زیباترین سازههای این شهر به حساب میآید، در ۲۵ اسفند ماه سال ۱۳۸۰ در زمره آثار ملی ایران قرار گرفت.
سعدیه
سعدیه آرامگاه شاعر محبوب قرن هفتم، سعدی شیرازی نام دارد. این آرامگاه کانونی است که گرمای عبادات سعدی تا به امروز در آن احساس میشود؛ به همین دلیل پس از مرگ، محل دفن او قرار گرفت. سعدیه در نزدیکی حافظیه قرار داشته و سنگ قبر سعدی از جنس سنگ سماق و قرمز رنگ است. همچنین این مکان تاریخی، محل دفن شوریده فرزند خلف سعدی نیز بوده که در رواق سمت چپ آرامگاه سعدی آرام گرفت. در مقابل رواق، حوض سکهای زیبا قرار دارد که به یادگار پاکی آب گردشگران سکههای خود را در حوض سکه میاندازند.
حافظیه
آرامگاه یکی از محبوبترین شعرای قرن هشتم هجری حافظ شیرازی ملقب به لسانالغیب در این مکان قرار دارد. دیوان حافظ او یکی از بیبدیلترین دیوانهاست که علاقهمندان زیادی در عید نوروز و شب یلدا به آن تفعُل میزنند. قدمت حافظیه به دوره هخامنشیان و زندیان بازمیگردد. این بنای ارزشمند در جنوب دروازه قرآن بنا شده است. طراح حافظیه آندره گدار فرانسوی بوده که ۳۲ سال از عمر خود را در ایران زندگی کرد. این آرامگاه نمادی از خورشید است و شباهت جالبی به کلاه تُرکان دارد. اولین بار شمسالدین محمد یغمایی بر فراز قبر حافظ ساختمان گنبدی شکل سادهای را بنا نهاد.
آرامگاه شاهچراغ
یکی از ارزشمندترین مکانهای مذهبی و البته تاریخی در شیراز آرامگاه شاهچراغ است که مقبره احمد ابن موسی برادر شاه خراسان در آن قرار دارد. معماری این مقبره به دوران قاجار بازمیگردد. کاشیکاری فیروزهای و آینهکاری بینظیر و گچبریهای خیرهکننده در آن، نورپردازی مسحورکنندهای را در شب تولید میکنند که ارمغان آن یک لذت وصفناشدنی است. حوض فوارهای به سبک معماری بدیع در وسط حرم شاهچراغ روح را آرامش و جلا میدهد. سبک معماری حرم برگرفته از سبک آذریهای ایلخانی بوده که در زمانهای قدیم رواج داشته است.
آرامگاه خواجوی کرمانی
خواجوی کرمانی شاعر قرن هفتم و هشتم هجری قمری است. او در کرمان متولد شد و سفرهای زیادی را در طول مدت عمرش تجربه کرد. وی در نهایت در شیراز دارفانی را وداع گفت. بالای مقبره وی ۳ غار قرار دارند که محل عبادت دراویش و نیایش خواجو بودهاند. قبر خواجوی کرمانی در نزدیکی دروازه قرآن جای گرفته است. آب چشمه رکن آباد از این مکان میگذرد. این بنا در زمان پهلوی ساخته شد.
باغ ارم
قدمت این بنای قدیمی به دوره سلجوقی میرسد؛ وجود درختان افرا، اقاقیا و بلندترین سرو شیراز و صدای دلانگیز پرندگان، میوههای به غایت خوشمزه، آرامش خاطر را به افکار پریشان سرازیر میکند. این باغ در فصل بهار با عبور نسیم از لابهلای پیچکها و بوی بهارنارنج و گلهای بهاری شگفتانگیز خواهد بود. این بنا کمتر از یک قرن پیش به خانهای قشقایی متعلق بوده که در زمان پهلوی مصادره شد.
ارگ کریم خان
این عمارت آجری توسط کریم خان زند برای سکونت او بنا گردید. این ارگ در قدیم به عنوان حمامی عمومی مورد استفاده قرار میگرفته و بزرگترین و قدیمیترین بنای تاریخی شیراز است. متاسفانه در زمان پهلوی از برجهای ارگ در قالب زندان استفاده میشده که تا حد زیادی موجب خرابی این بنا گردید. برجهای ارگ کمی حالت شیب پیدا کردهاند. این برجها شما را به یاد برج پیزا در ایتالیا میاندازد. قدمت این بنا به سال۱۱۸۰ هجری قمری بازمیگردد.
دروازه قرآن
شهر شیراز مجموعا دارای ۶ دروازه بوده که هم اکنون تنها ۱ دروازه از آن باقی مانده است. این دروازه توسط عضدالدوله دیلمی بنا گردید که در زمان کریم خان مورد بازسازی قرار گرفت. بالای آن قرآن هفده مَن به خط شاه ابراهیم نوه شاهرخ قرار دارد که مقصود این است مسافران به سلامت به مقصد برسند؛ به همین دلیل به دروازه قرآن شهرت یافت. این قرآن هم اکنون در موزه پارس نگهداری میشود.
مسجد وکیل
قدمت این مسجد زیبا به دوران زندیه بازمیگردد. مسجد وکیل را با نام مسجد سلطانی نیز میشناسند. یکی از دلایل استحکام این بنا وجود ۴۸ ستون در معماری آن است. معماری این بنا ساده؛ اما در عین حال زیباست و هنر میناکاری، بسیار متبحرانه در این بنا بهکار رفته است. پیرلوتی در سفرنامهاش مینویسد: معماری مسجد ساده و بیآلایش به نظر میرسد؛ با این وجود همه جا به دقت میناکاری شده بود. بسیار متبحرانه رنگهای سبز، فیروزهای، زرد، قرمز در آن گنجانده شدهاند.
پاسارگاد
پاسارگاد، یادگاری از دوران هخامنشی و کوروش کبیر است که معماری این بنا را ترکیبی از بینالنهرین و آناتولی میدانند. در سنگ نوشتههایی در دیوار تچر، از این بنای بیبدیل با نام پارسه یاد کردهاند. این بنا یادگاری از دوران ساسانی محسوب میشود که اروپائیان به آن پرسپولیس میگویند که به معنای تمدن پارس است. ساخت تخت جمشید ۲۵۰۰ سال پیش به دستور داریوش آغاز شده و به کمک نوادگان او خاتمه یافت.
باغ دلگشا
این باغ در نزدیکی سعدیه واقع شده و متعلق به دوران صفویه، ساسانیان و قاجار است. معماری عمارت باشکوهی که در این باغ قرار دارد، برگرفته از کاخهای بیشاپور سلسله ساسانیان بوده که سقف آن از چوب و آینهکاری و گچبری مسحورکنندهای زینت داده شده است. مساحت ۵.۷ هزار هکتاری باغ دلگشا، شما را در دل طبیعت بکر خود غرق خواهد کرد.این باغ از قنات سعدیه تغذیه میشود.
باغ نارنجستان قوام
درون این باغ پُر است از یاقوتهای نارنج؛ به همین خاطر به آن لقب نارنجستان را دادهاند. در زمان قدیم صاحب باغ محمدعلی خان قوامالملک بوده که یکی از ثروتمندان دوره قاجار به حساب میآمد. برای تزیین این باغ از سنگتراشی، مقرنسکاری، منبتکاری و … استفاده شده است. میتوان یکی از شاهکارها و امتیازات باغ نارجستان قوام را قرینه بودن ورودی آن دانست. این باغ اکنون در خیابان لطفعلی خان زند قرار دارد. امروزه از باغ نارنجستان به عنوان موزه استفاده میشود. در دوره قاجار این باغ مکانی برای حل اختلاف رعیت و برگزاری جشنهای شاهزادگان و بزرگان بوده است.
باغ عفیف آباد
عفیف آباد شیراز توسط میرزا علی محمد خان قوامالملک دوم ساخته شد که به نام باغ گلشن نیز معروف است. این باغ در زمانهای قدیم محل تفریح پادشاهان بوده است. این باغ ۱۲۷۰۰۰ متر مربع وسعت دارد و از املاک شخصی حاکم فارس در زمان سلسله صفویه محسوب میشد. سردر باغ عفیف با ستونهایی الگو گرفته از تخت جمشید که از جنس گچ هستن، مزین شده است. دو شیر در پیشانی این سردر قرار گرفتهاند و جلوهای باشکوه را به نمایش گذاشتهاند. بهطور کلی معماری این منطقه زیبا برگرفته از معماری سه سلسله ساسانی، هخامنش و قاجار است. هم اکنون این مکان در اختیار ارتش قرار داشته و یکی از بزرگترین موزههای اسلحه در منطقه غرب آسیا به شمار میرود.
بازار وکیل
این بازار توسط کریم خان بنا شده که دارای حجرههای سنتی و قدیمی است. بازار وکیل شیراز با الگوبرداری از بازار قیصریه لار بنا شده و در مرکز این شهر قرار دارد. مکانهای چون مسجد و حمام وکیل از جاذبههای اطراف آن محسوب میشوند. این بازار پهنای بیشتری نسبت به سایر بازارها دارد و ارتفاع ۷۴ تاق ضربی آن ۱۱ متر بلندتر از سایر بازارها است. بازار وکیل جمعهها در تعطیلات به سر میبرد.
حمام وکیل
این حمام در سال ۱۱۸۷ به دستور کریم خان بنا گردید. حمام وکیل از قسمتهایی مانند خزینه، گرمخانه، شاهنشین و رخت کن تشکیل شده است. این بنای تاریخی مملو از معماریهای زیبایی بوده که با نقاشیهای معراج پیامبر اکرم و عشق شیرین و فرهاد منقوش شدهاند. همچنین مجسمههای نمادین جذابی نیز برای تماشا در حمام قرار گرفتهاند.
عمارت کلاه فرنگی
این عمارت آرامگاه ابدی کریم خان زند بوده که نشاندهنده گستردگی و چشمگیر بودن هنر معماری فوقالعاده در عصر کریم خان است. کریم خان وصیت کرده که پس از مرگ در این عمارت دفن شود؛ اما در زمان سلطنت آقا محمدخان این مکان نبش قبر شده و استخوانهای کریم خان به کاخ گلستان منتقل گردید. با آغاز سلطنت پهلوی این استخوانها مجددا به عمارت کلاه فرنگی منتقل کرده بودند. لازم به ذکر است که این عمارت در قرن حاضر به موزه تبدیل شده که نقاشیهای نقاشان بزرگ در آن قرار گرفتهاند.
سخن پایانی
شیراز یکی از انگشت شمارترین شهرهایی بوده که در زمان حمله مغول از ویرانی در امان مانده است. این شهر در طول سالیان متمادی ۳ دوره پایتخت کشور ایران به شمار میرفت. شیراز را با لقب دارالعلم نیز میشناسند. برخی از تاریخنویسان برمبنای اشعار شاهنامه احتمال میدهند که نام شهر شیراز از فرزند تهمورث گرفته شده است. در شیراز آثار ملی از تاریخ کهن ایران به وفور یافت میشوند که مشهورترین و محبوبترین آثار را برای شما بازگو کردهایم.