در قلب تهران، جایی که سنت و مدرنیته در هم میآمیزند، بازاری تاریخی و زنده وجود دارد که سالهاست دل ایرانیان و گردشگران را به خود مشغول کرده است. بازار تجریش، با معماری سنتی و حجرههای رنگارنگش، نه تنها یک مرکز خرید پررونق است، بلکه نمادی از فرهنگ و تاریخ تهران نیز به شمار میرود.
بازار تجریش کجاست؟
بازار تجریش دقیقاً در میدان تجریش تهران و در کنار امامزاده صالح واقع شده است. این بازار یکی از قدیمیترین و معروفترین بازارهای تهران است و به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژهاش در منطقه شمیرانات و نزدیکی به امامزاده صالح، همواره پذیرای گردشگران و اهالی محلی بوده است.
دسترسی به بازار تجریش تهران بسیار آسان است و از چندین روش مختلف امکانپذیر است:
۱. مترو:
سادهترین راه برای رسیدن به بازار تجریش، استفاده از مترو است. خط ۱ مترو تهران (خط قرمز) را سوار شوید و در ایستگاه تجریش که ایستگاه آخر این خط است، پیاده شوید. از ایستگاه تجریش، با چند دقیقه پیادهروی به میدان تجریش و بازار خواهید رسید.
۲. اتوبوس:
ایستگاههای اتوبوس متعددی در نزدیکی میدان تجریش قرار دارند. خطوط مختلف اتوبوسرانی از مناطق مختلف تهران به سمت تجریش حرکت میکنند. اتوبوسهای بیآرتی (BRT) خط ۷ (راهآهن-تجریش) نیز یکی از بهترین گزینهها برای دسترسی به این بازار است.
۳. تاکسی:
از تمام نقاط تهران تاکسیهای مستقیم به میدان تجریش وجود دارد. تاکسیهای خطی و اینترنتی مانند اسنپ و تپسی نیز بهراحتی شما را به مقصد میرسانند.
۴. خودروی شخصی:
اگر با خودروی شخصی به بازار تجریش میروید، باید در نظر داشته باشید که منطقه تجریش به دلیل شلوغی ممکن است با ترافیک مواجه شود. پارکینگهای متعددی در نزدیکی بازار وجود دارد، اما در روزهای تعطیل یا آخر هفتهها ممکن است پر باشند.
بازار تجریش در قلب شمیرانات و نزدیکی به امامزاده صالح، یک مکان زیبا برای گردشگری و خرید است که با این روشها بهراحتی میتوانید به آن دسترسی پیدا کنید.
تاریخچه بازار تجریش: سفری به گذشته
بازار تجریش، قلب تپنده شمیران و یکی از قدیمیترین بازارهای تهران، حکایتها و روایتهای بسیاری در دل خود دارد. اگرچه تخمین دقیقی از قدمت آن وجود ندارد، اما برخی منابع قدمت آن را به بیش از ۱۵۰ سال میرسانند. سازههایی مانند تکیه معروف تجریش با قدمتی حدود ۲۲۰ سال، گواهی بر قدمت بسیار بیشتر این بازار هستند.
با توجه به کتیبه موجود در بنای اولیه امامزاده، این بنا متعلق به قرن هفتم و هشتم هجری قمری است. در سال 1210 هجری قمری، هلاکومیرزا، فرزند فتحعلیشاه قاجار، اقدام به مرمت بنای امامزاده کرد. در آن زمان، چنار قطوری در وسط محوطه امامزاده قرار داشت که پس از بازسازی محوطه، آن درخت قطع شد.
دوران اولیه:
در ابتدا، بازار تجریش به شکل کنونی نبود و بیشتر به یک بازارچه محلی محدود میشد. با گسترش شهر تهران و مهاجرت مردم به شمیران، این بازارچه کوچک به تدریج توسعه یافت و به یکی از مراکز مهم تجاری منطقه تبدیل شد.
دوران رونق:
بازار تجریش در دوران پهلوی با ساخت خیابانهای جدید و توسعه زیرساختها، رونق چشمگیری یافت. این بازار به مکانی محبوب برای خرید اهالی ثروتمند شمیران و همچنین گردشگران تبدیل شد. در این دوره، بسیاری از حجرههای فعلی بازار ساخته شده و تنوع کالاها در آن افزایش یافت.
بازار تجریش در گذر زمان:
بازار تجریش همچون بسیاری از بازارهای سنتی ایران، در طول تاریخ دستخوش تغییرات بسیاری شده است. با وجود این تغییرات، این بازار همچنان هویت سنتی خود را حفظ کرده و به یکی از نمادهای تهران تبدیل شده است.
نکات جالب درباره تاریخچه بازار تجریش:
- تکیه تجریش: این تکیه قدیمیترین بخش بازار تجریش محسوب میشود و نقش مهمی در زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم منطقه داشته است.
- مساجد بازار: بازار تجریش دارای چندین مسجد قدیمی و تاریخی است که نشان از اهمیت دین و مذهب در زندگی مردم این منطقه دارد.
- تغییرات کالایی: در گذشته، بازار تجریش بیشتر به فروش محصولات کشاورزی و صنایع دستی محلی اختصاص داشت. امروزه، تنوع کالاهای موجود در این بازار بسیار بیشتر شده است.
چرا بازدید از بازار تجریش اهمیت دارد؟
بازدید از بازار تجریش، علاوه بر خرید، فرصتی است برای آشنایی با فرهنگ و تاریخ تهران. با قدم زدن در کوچه پس کوچههای این بازار، میتوان روح تهران قدیم را حس کرد و از معماری سنتی آن لذت برد.
خرید از بازار تجریش
بازار تجریش، با معماری سنتی و فضای قدیمی خود، یکی از مراکز خرید متنوع تهران است که مجموعهای از کالاهای مختلف را ارائه میدهد. از این بازار میتوان اقلام زیر را تهیه کرد:
۱. میوه و سبزیجات تازه:
یکی از بخشهای محبوب بازار تجریش، بازار میوه و سبزی آن است. اینجا میتوانید انواع میوهها و سبزیجات تازه، محلی و فصلی را خریداری کنید.
۲. آجیل، خشکبار و ادویهجات:
در بازار تجریش مغازههایی وجود دارد که انواع آجیل، خشکبار و ادویهجات ایرانی را عرضه میکنند. این محصولات به دلیل کیفیت بالا و تنوع زیاد، مورد توجه خریداران است.
۳. سوغات و صنایع دستی:
بازار تجریش مکانی عالی برای خرید سوغات و صنایع دستی است. از فرشهای دستباف تا تابلوهای هنری، سفال، سرامیک، زیورآلات سنتی و محصولات تزئینی در این بازار یافت میشوند.
۴. لباس و پوشاک:
در این بازار، فروشگاههایی وجود دارند که انواع پوشاک زنانه، مردانه و بچگانه، شامل لباسهای مد روز، سنتی و دستدوز را به فروش میرسانند.
۵. طلا و جواهرات:
بازار تجریش به داشتن مغازههای طلافروشی نیز معروف است. میتوانید در اینجا انواع طلا و جواهرات زیبا و با کیفیت را پیدا کنید.
۶. ترشیجات و محصولات محلی:
یکی از جذابیتهای بازار تجریش، مغازههای فروش ترشیجات، زیتون و سایر محصولات محلی است که با طعمهای متنوع و سنتی در دسترس هستند.
۷. لوازم آشپزخانه و ظروف سنتی:
اگر به دنبال ظروف مسی، سفالی یا لوازم آشپزخانه با طرحهای سنتی هستید، مغازههای بازار تجریش میتوانند انتخابهای خوبی باشند.
۸. گل و گیاه:
در بخشی از بازار تجریش، گلفروشیهای زیبایی قرار دارند که انواع گل و گیاهان زینتی را عرضه میکنند.
بازار تجریش یک مقصد کامل برای خرید است که از مواد خوراکی تا صنایع دستی و جواهرات، همه چیز را در خود جای داده است.
معماری بازار تجریش: تلفیقی از سنت و مدرنیته
بازار تجریش با معماری سنتی و رنگارنگش، یکی از زیباترین و جذابترین بازارهای ایران است. این بازار که در طول تاریخ دستخوش تغییرات بسیاری شده، همچنان هویت سنتی خود را حفظ کرده و به یکی از نمادهای تهران تبدیل شده است.
ویژگیهای معماری بازار تجریش:
- حجرههای سنتی: حجرههای بازار تجریش با معماری ساده و کاربردی، از گذشته تاکنون به عنوان محل کسب و کار مورد استفاده قرار میگیرند. این حجرهها معمولا دارای یک اتاق اصلی و یک انباری کوچک هستند.
- سقفهای گنبدی: بسیاری از حجرهها و راستههای بازار تجریش دارای سقفهای گنبدی شکل هستند که علاوه بر زیبایی، باعث تهویه بهتر هوا و کاهش دمای داخل بازار در فصل گرم سال میشوند.
- تزئینات: تزئینات چوبی، کاشیکاری و گچبری از جمله عناصر تزئینی رایج در معماری بازار تجریش هستند. این تزئینات به بازار جلوهای خاص و منحصر به فرد بخشیدهاند.
- راستههای بازار: بازار تجریش دارای راستههای متعدد و پیچ در پیچ است که هر کدام به فروش کالاهای خاصی اختصاص دارند. این راستهها با معماری یکدست و هماهنگ، به بازار نظم و زیبایی خاصی بخشیدهاند.
- تلفیق سنت و مدرنیته: با وجود حفظ معماری سنتی، در برخی از قسمتهای بازار تجریش، عناصر مدرن نیز به چشم میخورد. این تلفیق سنت و مدرنیته، به بازار تجریش هویتی خاص و پویا بخشیده است.
شکل گیری بازار
در ابتدا بازارها به صورت موقت و با چیدن بساط در مکانی مشخص شکل گرفتند، اما به مرور زمان به مهمترین محور ارتباطی فضای شهری تبدیل شده و به صورت دائمی درآمدند. سپس در بخشی از شهر به شکل مجموعهای از دکانهای ساختهشده تحت نام بازار پدیدار شدند.
بازارها در شهرهای ایران معمولاً در نزدیکی دروازهها و در امتداد اصلیترین مسیرهای ارتباطی شهر قرار داشتند. این بازارها به دلیل موقعیت شهری خاص و نقش مهم بازاریان و اصناف مختلف، همواره مراکزی اقتصادی-سیاسی محسوب میشدند و بسیاری از جشنها، مراسم ملی و حتی عزاداریهای مذهبی نیز در این مکانها برگزار میشد.
محله تجریش که یکی از مناطق قدیمی و مرکزی شمیرانات است، در منطقه 1 شهرداری تهران واقع شده است. تجریش، بزرگترین آبادی اطراف تهران، به سرعت و با شتاب بیشتری نسبت به سایر آبادیهای حاشیهای تهران، به بخشی از شهر تبدیل شد و به مرور زمان جذابیت فراوانی پیدا کرد.
شمیرانات تاریخچه طولانی ندارد؛ اما از زمانی که تهران به عنوان پایتخت انتخاب شد، شمیران به دلیل آب و هوای دلپذیر و باغهای فراوان، به محلی برای تفریح و استراحت مردم تبدیل شد.
از حدود 950 سال پیش، نام “تجریش” به شکل “طجرشت” خوانده میشد. پیرمردان درباره محله قدیمی تجریش میگویند که در نزدیکی پل رومی، در جاده شمیران به سمت شمال، باغی بزرگ به نام “گل باوکان” وجود داشته و دهکده تجریش در این منطقه قرار داشته است. تجریش در گذشته مرکز منطقه شمیران بود و به سه محله تقسیم میشد:
- محله بالا
- محله پایین
- محله قلعه نو (زعفرانیه، محمدیه، ناودانک و جعفرآباد)
در سفرنامه مارکوپولو، به این محله و چنار معروف امامزاده صالح اشاره شده است.
باغ بزرگی که در جاده شمیران قرار داشت، از دو دهکده تجریش و دزاشیب تشکیل شده بود. در آن زمان، در اراضی اطراف این باغها، گرگهای زیادی وجود داشتند و اهالی به حوالی امامزاده صالح (ع) پناه بردند و سکونت کردند، و به این ترتیب تجریش فعلی شکل گرفت.
بنابراین، مرکز جغرافیایی و معنوی تجریش، امامزاده صالح و بازار اطراف آن، به عنوان کانون اقتصادی تجریش شناخته شد.
ورودی اصلی بازار تجریش، در کنار امامزاده صالح، مکانی است که دستفروشان شمع و نمک برای خیرات و دانه برای کبوتران به فروش میرسانند.
این بازار از یک طرف به میدان تجریش و از طرف دیگر به امامزاده صالح و کوچههای اطراف آن دسترسی دارد. محل اصلی کسب و کار در تجریش، بازار و تکیه بالا و کوچههای منشعب از بازار بود، اما در تابستانها، در کوچه باغها چند دکان فصلی باز میشد و در پاییز بسته میشد. در بهار و تابستان، علاوه بر اهالی محل، کارگران از طالقان، لری، نائینی و سایر مناطق نیز به اینجا میآمدند
بازار تجریش تهران